De kerk onder druk: Le Milieu - Deel 2

Afgelopen weekend startten we met deel 1 van een nieuwe serie. In dit artikel gaan we verder door op de implicaties van transhumanisme voor de kerk. Moeten we nu echt zo bang zijn voor de robotapocalypse of monsters die ons gaan opeten? Of zit er nog een veel dieper gevaar in dit alles verscholen? Iets wat niet direct zichtbaar is voor de gemiddelde christen? In dit artikel hopen we het accent meer naar dat laatste te verschuiven. We volgen hiervoor weer de lijn van de talkshow SkyWatch TV en de gasten Josh Peck (christelijk auteur en tevens talkshowhost van Into The Multiverse), Wes Faull (christelijk documentairemaker) en wederom Carl Teichrib (christelijk auteur en researcher), onder leiding van Derek Gilbert (christelijk auteur en talkshowhost van SkyWatch TV).

Moraal
Josh Peck trapt af met het morele aspect van transhumanisme. Sommige transhumanisten zijn de meest aardige personen die je je maar kunt bedenken, en hebben het allerbeste met de mens voor. Door velen worden zij geprezen om hun ijver en moreel, maar als het gaat om het creëren van artificiële intelligentie en/of de transitie naar een posthumaan wezen, een soort zelfbewuste bionische robot, kan die moraal volgens deze wezens weleens anders worden dan wij wenselijk achten. Josh zegt hierover: 'Een grote groep transhumanisten heeft vastgesteld dat datgene wat ons mens maakt, onze moraal is. Maar moreel betekent iets heel anders in verschillende delen van de wereld. Het wordt zo als het ware een nastreven van die moraal. Totaal tegenovergesteld van de biologische componenten die eigenlijk onze menselijkheid mede bepalen.' De morele norm wordt zo als het ware iets dynamisch, iets waarover we kunnen stemmen. Iets vaags, weinig feitelijk maar slechts bepaald door een select elitair clubje mensen dat dat meent te mogen bepalen en waarnaar wij ons mensen zullen moeten gaan richten. En het maakt ons volgens die nieuwe richtlijn dan in niets anders dan een (bionische) zelfbewuste robot. Het hele feit dat de Europese Commisie heeft gepleit voor regelgeving hieromtrent, geeft al aan dat onze zorgen hierover niet overdreven zijn. Peck vervolgt: 'Moreel is niet iets subjectiefs. Wij als christenen geloven dat sowieso al niet. We zullen het hele nastreven van het transhumanisme als christen dus goed moeten gaan monitoren. Waar leggen we de grens? Persoonlijk leg ik de grens bij het verschil tussen restaureren en verheerlijken van ons lichaam. Een kunstheup is bijvoorbeeld een synthetische oplossing, een restauratie van iets dat God sowieso al voor ons mensen bedacht had. Het toevoegen van compleet nieuwe dingen aan het menselijk lichaam zodat het een posthumaan wezen wordt, is iets heel anders. Daar is niets menselijks meer aan.' Talkshowhost Derek Gilbert vult aan: 'Inderdaad. In sommige culturen is het "moreel" om je overwonnen tegenstanders op te eten. En zo'n 75 jaar geleden werd het in Duitsland als "moreel" beschouwd om bepaalde groepen (unter)mensen uit te roeien. Moraal is niet iets subjectiefs.'

De morele Wetgever
We kunnen niet ontkennen dat wij mensen ergens een moraal hebben. Hij is heel basaal en uit zich soms in heel verkeerde extremen, zoals in de voorbeelden die we hierboven al zegen. 'Daarom hebben wij ook een morele wet nodig,' vertelt Carl Teichrib. 'En dat kan alleen door een externe Bron. Een Morele Wetgever. Als we Die niet hebben, is alles gerechtvaardigd.' Gilbert: 'Doe zoals u wilt, zoals Alistair Crowley van de satanskerk al als lijfspreuk hanteerde.' Teichrib gaat verder: 'Als wij geen Morele Wetgever accepteren, maar zelfs onze eigen moreel door bijvoorbeeld eugenetica mogen bepalen, is dat iets dynamisch waar iedereen in essentie van mening over kan gaan verschillen in de toekomst. Niets weerhoudt mij er dan nog van om me tegenover andere te verheffen en te verklaren dat ik meer mens ben dan de ander omdat ik meer aan die vastgestelde moraal voldoe. Dat is dan ook precies de reden waarom we weten dat er een Morele Wetgever is. Omdat wij allemaal gelijkwaardig zijn.' Peck en Gilbert sluiten zich daarbij aan. 'Ook al zijn we kind of een soldaat die gehandicapt is geworden op het slagveld, we blijven biologisch een mens.' Teichrib sluit dit eerste gedeelte van de conversatie af: 'Het begint al in de baarmoeder. En het eindigt bij het behandelen van de doden met respect.' En ook ik sluit me daarbij aan. Abortus is niet iets waarover we kunnen stemmen omdat de situatie ongemakkelijk is voor de moeder. Natuurlijk is het erg als iemand bijvoorbeeld het slachtoffer is van verkrachting. Maar A: dit kind is niet de verkrachter, het is een heel ander mens met een heel eigen eigenheid en B: dit kind draagt ook jóuw genen, níet alleen die van de verkrachter C: er zijn ook andere oplossingen zoals afstaan ter adoptie (het kind moet er tóch uit, of het nu levend of geaborteerd ter wereld komt) en D: meestal wordt er alleen gesproken over het recht van de moeder, maar waarom is het recht van dit kind ondergeschikt? E: Wie zijn wij om te zeggen dat het kind anders toch maar ongelukkig zou zijn? Maar als belangrijkste, F: Wie zijn wij om te bepalen wat we met een door God ingeblazen leventje mogen doen? Maar ik dwaal weer eens af..

Conditionering
Wes Faull mengt zich in het gesprek: 'Men is bij dit streven naar transhumanisme heel minutieus te werk gegaan. Ze kunnen het niet zomaar aan de mensen opdringen onder het mom van: "Hey, we gaan weer übermenschen proberen te creëren zoals Hitler 75 jaar geleden ook al deed." Nee, ze zullen het heel langzaam en gefaseerd moeten doen. En in een nieuw jasje. En één van de gereedschappen die men hierbij gebruikt is predictive programming.' Dit is als het ware een vorm van conditionering door de media van allerlei doelgroepen. Met name onze jongste, zeer beïnvloedbare mensjes. Kinderen en pubers. En zelfs een groot gedeelte zogenaamde millennials. De jong-volwassenen. Een goed voorbeeld van dit soort condtionering is bijvoorbeeld de Marvel Comics waarvan nu allerlei films en series gemaakt zijn. Van jongs af aan krijgen kinderen zo al heel subtiel het idee dat het cool is om een superwezen te zijn met extra krachten. En het slaat aan. Er worden hele weekenden georganiseerd waarin jongvolwassenen in superheldenpakjes achter elkaar aan rennen met lightsabres. Het broeit. Er is dat diepe verlangen om iets meer te zijn dan wat we nu zijn. Wes vervolgt: 'Het begint relatief subtiel met bijvoorbeeld Superman die zo geboren is. Maar bij Spiderman zien we al dat zijn DNA aangepast is om die dingen te kunnen doen. En het líjkt allemaal supernobel. Maar in wezen is het het nastreven van datgene wat wijzelf hopen te doen door onze eigen kracht in plaats van wat we hopen dat God kan doen door ons heen. Wij christenen krijgen sowieso al verheerlijkte lichamen van God, maar de versie die de wereld ons voorspiegelt is dat we dat zélf kunnen bereiken.' Dat is een perversie van het evangelie, het is totaal tegenovergesteld. Carl Teichrib gaat verder door op het predictive programming. 'Het beste voorbeeld van conditionering is wellicht de film Avatar. Het is dé ultieme technologische-sjamanistische film. Er wordt een stuk spiritualiteit en technologie ingebracht, en het is ook heel anti-Amerikaans. Wat ik vooral heel veelzeggend vond waren de reacties na de film: het verlangen om dáár te zijn, in die wereld.' Faull en Peck vullen meteen aan: 'Ja, inderdaad! Er waren heel veel mensen die daarna de film maar bleven kijken omdat ze depressief waren dat ze er niet heen konden en het echte leven niet meer aan konden. Men heeft het valse idee dat een socialistische maatschappij er ongeveer zo uitziet, maar dat is absoluut niet waar!' Gilbert: 'Maar het hele virtual reality-tijdperk gaat nu zelfs nóg verder met augmented reality; nu kun je gewoon zo'n bril kopen en overal waar je kijkt zie je een compleet andere werkelijkheid. Hoe heette die film ook alweer?' 'Ready Player One!' vertelt Peck. 'Je kunt de wereld zo ontvluchten en in je eigen werkelijkheid kruipen.' Gilbert vult verder aan: 'Het is ook "toevallig" dat het in die film 2045 is, precies zoals we in de vorige aflevering van Le Milieu al bespraken; er is door de Russische miljardair Dmitry Itskov bepaald om in 2045 een zogenaamde 'avatar' te kunnen incarneren met een zelfbewuste intelligentie.' Teichrib heeft zelf wat ervaring met virtual reality en geeft toe dat het gevaarlijk is om daar lang uit te hangen. Op den duur verleg je je norm en denk je dat dát de werkelijkheid is.' Gilbert gaat daarop door: 'Het gevaar is dat het zo subtiel is en zo aantrekkelijk gemaakt door het visuele aspect. We zagen dat in voorgaande jaren al met bijvoorbeeld al The Da Vinci Code. In boekvorm bracht het niet veel mensen aan het wankelen in hun geloof, maar de film daarentegen voegde een compleet nieuwe dimensie toe die christenen opeens massaal deed twijfelen aan hun geloof. Onze normaal aanwezige scepsis wordt opeens gepasseerd. Een ander goed voorbeeld waar we deze conditionering aan het werk zien is die film met Johnny Depp: Transcendence. Hier is hij iemand die geestdriftig werkt aan artificiële intelligentie, maar vermoord wordt door (tromgeroffel).. Juist, een transhumanisme-verzetsstrijder. Ondanks een verder redelijk plot wordt Le Milieu dus weer aangemerkt als de slechteriken! Als degenen die vooruitgang in de weg staan.' 'Wat ook sterk naar voren kwam in die film was het idee dat wanneer je iemands bewustzijn aanwezig ziet in een 'avatar', je nooit 100% zeker kunt weten of dit écht diegene is of slechts een kopie van zijn of haar bewustzijn,' vertelt Peck. 'Ook de recente Netflix-serie Altered Carbon behandelt dat onderwerp,' weet Gilbert. 'Ik zou het niemand aanraden om te kijken overigens,' zegt hij er wel bij. 'want het is erg expliciet. Maar de thema's die het aandoet, zijn heel relevant voor transhumanisten,'

De invloed op de kerk
Allemaal leuk en aardig, denkt u. Maar wat heeft dit nu voor invloed op de kerk? Ik geloof gewoon in Jezus en verder hoef ik me toch nergens zorgen om te maken? Wes Faull heeft daar een andere mening over. 'Het is belangrijk dat we dichtbij het Woord blijven. Binnen de kerk steken regelmatig afwijkende doctrines de kop op die kunnen leiden tot dit soort ideeën. Zo is er de gnosis-beweging, al eeuwen overigens, maar in nieuwe vormen zien we telkens hetzelfde patroon dat sommige mensen denken het 'goddelijke' te kunnen bereiken door speciale eigen kracht. Dan is er nog de 'manifestaties van God' doctrine, waarbij ervan uitgegaan wordt dat wij zelf al de nieuwe hemel en nieuwe aarde kunnen creëren vóórdat Jezus terugkomt.' En dat is nog maar een kleine greep. Carl Teichrib ziet ook een kans in dit alles om te getuigen. 'We hebben het hier in essentie over redding en hoe we dat kunnen bereiken. Dat is tweeledig. De weg van het zelf doen, die de transhumanisten proberen te bewandelen. Maar dus ook de weg van het laten doen door Christus, die alles voor ons heeft volbracht.' Peck: 'Inderdaad. En we zullen als christen ook een antwoord moeten hebben op die behoefte van transhumanisme. De verwarring groeit ook in de kerk zelf.

In de volgende aflevering wordt meer ingezoomd op de soteriologische consequenties van het nastreven van de zogenaamde singulariteit, een term waarmee men het punt aanduidt dat de kunstmatige intelligentie zo exponentieel toeneemt in kennis, dat de ontwikkelingslijn vrijwel verticaal is. Anderen gebruiken deze term om het punt aan te geven dat de mens geen mens meer genoemd kan worden. Mogelijk spreken hoofdstuk 9 en 13 van Openbaring over zo'n ontwikkeling. Hieronder kunt u de volledige aflevering nog eens in het Engels zien en luisteren. God bless! : )

Noot: sommige citaten zijn in verband met een gebrek aan tijd geparafraseerd.