Judas: Een Zendbrief voor 2024

Soms zie je van die Bijbelteksten waar je eerder overheen las, maar waarvan je nu opeens heel duidelijk ziet hoe actueel ze zijn. Wanneer we kijken naar hoe de wereld erbij staat anno 2024, en deze brief openslaan, vinden we hier enkele harde waarheden die de "kerk" vandaag de dag hard nodig heeft. Ik schrijf dat bewust eventjes tussen aanhalingstekens. De reden daarvoor zal zo wel duidelijker worden. Ik wil de tekst vooral zelf laten spreken, door middel van exegese. Laten we beginnen bij het begin.

1. Judas, een dienstknecht van Jezus Christus en broer van Jakobus, aan de geroepenen, die door God de Vader zijn geheiligd en die door Jezus Christus worden bewaard: 2. mogen barmhartigheid en vrede en liefde voor u vermeerderd worden. 3. Geliefden, toen ik mij er met alle inzet toe zette u te schrijven over de gemeenschappelijke zaligheid, werd ik genoodzaakt u te schrijven met de aansporing om te strijden voor het geloof dat eenmaal aan de heiligen overgeleverd is. (​Judas 1:1-3, HSV)

Bewaard
Deze brief is vermoedelijk geschreven door een halfbroer van Jezus, die zich hier heel nederig voorstelt als een dienstknecht en zich niet voorstaat op zijn afkomst. Hij schrijft hier aan de geroepenen die geheiligd zijn en door Jezus Christus worden bewaard. Wie daarmee worden bedoeld? Geheiligd (Grieks: hagiazo) kan hier meerdere dingen betekenen. Het kan betekenen dat een groep mensen apart gezet is door God, maar ook dat een groep mensen schoongewassen is van zonden. Het volk Israël is bijvoorbeeld ook apart gezet (Ex. 19:6), maar omdat zij grotendeels nog niet in Jezus gelooft, is het logischer om hier te denken aan het laatste: christenen wier zonden vergeven zijn dus. Het mooie is dat we hier ook meteen al een stuk zekerheid over onze redding ontvangen van Judas. We mogen weten dat we veilig zijn in Zijn armen: niemand kan ons daaruit rukken (zie ook Joh. 10:28-29). Dit ontslaat ons echter niet van onze verantwoordelijkheid om te strijden voor dat geloof, zoals Judas zijn lezers ook op het hart wil drukken. Genade is gratis, maar niet goedkoop. Het kostte Hem alles. Het kost je niets, maar mág het jou wel iets kosten? Daar gaat de brief van Judas dan verder ook over.

"Ik heb namelijk gehoord wat er bij jullie aan de hand is. Zonder dat jullie het merkten, zijn er slechte mensen bij jullie in de kerk gekomen. Zij vinden verboden seks geen probleem, en ze zeggen: ‘God zal ons wel vergeven.’ Volgens hen is Jezus Christus niet onze Heer en onze enige meester. In de heilige boeken staat al dat God zulke slechte mensen zal straffen." (Judas 1:4, BGT)

Inclusie
Zoals je ziet heb ik hierboven bewust de Bijbel in Gewone Taal gepakt, omdat die in heel heldere bewoordingen vertaalt wat er eigenlijk in de grondtekst staat. De Herziene Statenvertaling spreekt over losbandigheid, maar dat zegt veel jongeren weinig meer. Er waren in de gemeente waaraan Judas schrijft, mensen binnengekomen die vooral bezig waren met bepaalde soorten verboden seks. En wees eerlijk: is dat anno 2024 heel anders in de kerk? Het lijkt bijna wel een epidemie geworden. We kunnen natuurlijk denken aan de vele mannen die verslaafd zijn aan porno, maar dat gaat meestal heel stiekem, omdat er veel schaamte is omtrent dat onderwerp. De mensen in de tijd van Judas leken er serieus niet mee te zitten: "God zal ons wel vergeven," zeggen zij volgens Judas. Dit is wat ik bedoel met genade die niet goedkoop is. Deze mensen veranderden de genade van God in losbandigheid. Zien we dat vandaag de dag ook niet in een heel nieuw "type kerk"? De inclusieve kerken schieten als paddenstoelen uit de grond, en prediken het evangelie van losbandigheid vanaf de kansel, ondersteund met regenboogvlaggen en al. Zij zijn de kerk binnengeslopen, staat er in de originele tekst.

" 5. Maar ik wil u eraan herinneren – u weet dit eens en voorgoed – dat de Heere, nadat Hij het volk uit het land Egypte verlost had, vervolgens hen die niet geloofden, te gronde heeft gericht. 6. En de engelen die hun oorspronkelijke staat niet hebben bewaard, maar hun eigen woonplaats verlaten hebben, heeft Hij voor het oordeel van de grote dag met eeuwige boeien in de duisternis in verzekerde bewaring gesteld. 7. Evenzo is het met Sodom en Gomorra, en de steden eromheen, die op dezelfde wijze als zij hoererij bedreven hebben en ander vlees achterna zijn gegaan. Zij liggen daar als een waarschuwend voorbeeld, doordat zij de straf van het eeuwige vuur ondergaan." (​Judas 1:5-7, HSV)

Sodomie
Als je nog enige twijfel had over welk type zonde Judas in zijn hoofd had, wordt in bovenstaande verzen wel duidelijk waar we aan kunnen denken. In het eerste voorbeeld zien we de perversiteiten tussen engelen en mensen, maar in het tweede voorbeeld is het overduidelijk dat ook seks met hetzelfde geslacht in beeld is. Judas wijst vooral ook op de extreem zware straf die daarbij hoorde: eeuwige boeien in duisternis. In een paralleltekst (2 Petrus) gebruikt Petrus het Griekse woord tartarus. Dit is de enige keer dat dit woord gebruikt wordt in de Bijbel, en verwijst naar wat volgens de overlevering "zo diep onder de hel is als de hemel onder de aarde is." Op deze zonde stond de zwaarst denkbare straf. Toch menen veel postmoderne "christenen" dat het wel oké is, als de relatie maar gebaseerd is op liefde. Wanneer de EO weer eens een documentaire uitzendt over dit "type christenen", valt vooral op hoe alles vooral lijkt te draaien om iemands seksualiteit. Ja, natuurlijk is er genade, maar dat betekent niet dat we door moeten gaan met iets wat God expliciet in het oude en nieuwe testament (Lev. 18:22, Rom 1:18-32, 1 Kor. 6:9-10, 1 Tim. 1:10) als een gruwel aanmerkt. De andere kant van de medaille van het evangelie wordt echter nauwelijks benadrukt: wat hebben wij over voor Hém? Stellen wij ónze belangen centraal of stellen we Zíjn wensen centraal? 

"Die mensen bij jullie in de kerk doen dezelfde slechte dingen. Ze hebben verboden seks. Ze vinden dat ze de Heer niet hoeven te gehoorzamen. En ze beledigen engelen. Ze zeggen: ‘Wij mogen dat doen, want wij hebben bijzondere dromen." (Judas 1:8, BGT)

Dromers
Nogmaals laat Judas hier zien dat er absoluut geen schaamte is onder dit "type christenen". Ze voeren hun dromen aan als een mandaat om dit te mogen doen. Bijzonder is dat deze dromen in de Griekse grondtekst enypniazomai genoemd worden. Dit soort dromen zijn volgens de concordantie specifiek dromen die te maken hebben met sensuele gevoelens: seksuele fantasieën dus. Ook hier zie ik een parallel met nu. Er is niets mis met seksuele fantasieën binnen het huwelijk tussen een man en een vrouw, zolang die wederzijds gerespecteerd worden. Lees Hooglied maar eens. Maar omdat het hier om verboden seks gaat, laat dit vooral zien dat deze insluipers zich voornamelijk door hun lusten lieten leiden en niet door datgene waartoe Jezus ons oproept. Ze bezoedelen zo hun lichaam, zegt de HSV. 

" 9. Michaël, de aartsengel, echter durfde, toen hij met de duivel redetwistte en een woordenwisseling had over het lichaam van Mozes, geen lasterlijk oordeel tegen hem uit te brengen, maar zei: Moge de Heere u bestraffen! 10. Maar deze mensen lasteren alles waarvan zij geen kennis hebben, en met de dingen die zij, net als de redeloze dieren, van nature wel begrijpen, richten zij zichzelf te gronde." (​Judas 1:9-10, HSV)

Autoriteit
De volgende zinnen die Judas opschrijft, lijken oppervlakkig gezien misschien uit de toon, maar als we een beetje afstand nemen is heel goed te begrijpen waar hij op doelt. Deze groep insluipers hebben geen ontzag voor autoriteit. Ze lasteren alles wat ze maar kunnen, maar beseffen zich niet dat er hogere machten zijn dan zijzelf. Ook dat is herkenbaar vandaag de dag. Hoeveel mensen lopen er niet in de kerk rond die totaal geen respect hebben voor welke autoriteit dan ook? Laat ik de parallel nu even breder trekken, want dit geldt niet alleen voor de inclusieve kerk, maar ook voor veel charismatische en pinksterkerken, die een platform bieden voor de meest bizarre "wonderen" of "profetieën". Het is weerzinwekkend welke dingen er in de heilige Naam van Jezus worden uitgesproken over de kerk. Zogenaamde profeten of moderne apostelen zouden profetieën, dromen of visioenen krijgen van God, die vervolgens meestal niet uitkomen. In vers 10 maakt Judas echter duidelijk dat hij ook hier weer mensen in gedachten heeft die zich gedragen als beesten.

"Wee hun, want zij zijn de weg van Kaïn ingeslagen en hebben zich om loon in de dwaling van Bileam gestort en zijn door het tegenspreken als van Korach omgekomen."
​(Judas 1:11, HSV)

Zonde
Judas noemt hier drie namen: Kaïn, Bileam en Korach. Wat kenmerkte hen? Wel, we kennen Kaïn als degene die de zonde niet de baas werd, maar de zonde werd hém de baas (Gen. 4:7). Bij de zonde van Bileam licht Judas alvast een tipje van de sluier voor ons op: laten we onze principes varen als de prijs maar hoog genoeg is (loon)? Blijven we Jezus volgen, tegen welke prijs dan ook? Bij Korach ten slotte stond de autoriteit van Mozes (en in feite God Zélf, Die Mozes had aangesteld als zodanig) ter discussie. Dit zijn blijkbaar drie indicatoren die aangeven hoe het met onze geestelijke gezondheid is. Hoe is het met de zonde in ons leven? Zijn we die zonde de baas, met hulp van de Heilige Geest? Of is die zonde óns de baas? En hoe sterk zijn onze principes als er een leuke beloning in het verschiet ligt? Maar ook: kunnen wij ons voegen onder een hogere autoriteit? Dit is voor met name brutale Nederlanders nogal eens een probleem. We zijn soms zo liberaal geworden dat we denken dat we óveral iets van mogen vinden. Het voorbeeld van Korach laat zien dat we daar toch wel voorzichtig mee moeten zijn. Als jouw pastor zegt dat bepaalde dingen niet goed zijn, is het misschien goed dit te onderzoeken en niet meteen stampend de kerk uit te lopen.

" 12. Deze mensen zijn schandvlekken bij uw liefdemaaltijden. Als zij met u de maaltijd gebruiken, doen zij zichzelf onbeschroomd te goed. Zij zijn wolken zonder water, die door de winden heen en weer gedreven worden. Zij zijn als bomen in de late herfst, zonder vrucht, tweemaal gestorven en ontworteld. 13. Zij zijn wilde golven van de zee, die hun eigen schanddaden opschuimen, dwaalsterren, voor wie de diepste duisternis tot in eeuwigheid bewaard wordt." (​Judas 1:12-13, HSV)

Vergelijkingen
Judas maakt vervolgens vier treffende vergelijkingen. De eerste is: wolken zonder water. Aangezien wolken in de agrarische cultuur van toen indicatoren waren van de o zo belangrijke regen, die gewassen voedde met water, spreekt hieruit dat dit "type christenen" eigenlijk geen vruchtbaar leven heeft. Er gaat niets vanuit. Ze hebben niets aanstekelijks, of althans: niets dat in de goede zin aanstekelijk is. Ook bomen zonder vruchten ondersteunen dit beeld. Verder wijst Judas op de schandelijke uitspattingen van hun seksuele lusten middels het beeld van opschuimende wilde golven van de zee, maar ook verwijst hij nog eens naar de reeds opgesloten engelen die zich in Genesis 6 te buiten gingen aan de dochters van mensen. Laat dit toch een waarschuwing voor ons zijn om al onze gedachten krijgsgevangen te maken en onder de autoriteit van Christus te brengen (2 Kor. 10:5).

" 14. Henoch vertelde al lang geleden hoe het met slechte mensen zou aflopen. Hij hoorde bij de zevende generatie na Adam. Henoch zei: 'Op een dag komt de Heer met ontelbaar veel engelen. 15. Dan zal hij rechtspreken over iedereen. Hij zal alle slechte en zondige mensen straffen. Want zij hebben veel vreselijke dingen gedaan, en veel verschrikkelijke dingen over de Heer gezegd.' 16. Die slechte mensen bij jullie in de kerk doen niets anders dan protesteren en klagen. Ze volgen hun eigen slechte verlangens. Ze scheppen op over zichzelf. En ze zeggen dingen die mensen graag horen, om er zelf beter van te worden." (Judas 1:14-16, BGT)

Henoch
Nogmaals verwijst Judas hier weer naar de periode rond de zondvloed. Naar de periode waarin Henoch leefde. De engelen waren in toen overtreding, maar ook de mensen. Deze gevallen engelen zijn al gestraft, maar de straf voor deze mensen wacht nog. Het lijkt erop dat Judas deze "christenen" daar ook voor wil waarschuwen. Enerzijds wil hij de échte christenen beschermen, maar tegelijk ook proberen enkele van deze nepchristenen te redden van dat oordeel, door deze harde woorden te gebruiken. Wat zou jij doen als je een blinde de snelweg ziet oversteken? Ga je dan liefdevol naar hem toe om te vragen of hij misschien om wil keren? Of schreeuw je dat hij als de wiedeweerga terug moet gaan? Judas spreekt verder over een klaagcultuur in deze gemeente. Ook dat is ons Nederlandse christenen helaas niet vreemd. Er wordt wat afgeklaagd. En zoals we al eerder lazen, volgen velen ook hun eigen slechte verlangens. Maar wat dacht je van het laatste uit vers 16? "Ze zeggen dingen die mensen graag horen, om er zelf beter van te worden." Precies dit is een epidemie in de kerken nu. Preekjes die ons goed laten voelen over onszelf, hebben uiteindelijk een averechts effect. Het lijkt in de basis mooi, maar hierdoor beseffen mensen zich niet meer hoezeer zij Jezus nodig hebben. Want wij zijn in de kern helemaal niet goed! Ja, Adam en Eva waren perfect geschapen, maar sinds de zondeval is elke mens geneigd tot alle zonde (Rom. 3:23). En als we dát gaan beseffen, begrijpen we ook de waarde van het vers erna: Romeinen 3:24. Zoek het maar eens op in je Bijbel. 

" 17. Maar u, geliefden, herinnert u zich de woorden die voorzegd zijn door de apostelen van onze Heere Jezus Christus, 18. dat zij u gezegd hebben dat er in de laatste tijd spotters zullen zijn, die naar hun eigen goddeloze begeerten wandelen. 19. Zij zijn het die scheuringen veroorzaken, natuurlijke mensen, die de Geest niet hebben."
​(Judas 1:17-19, HSV)

Spotters
Wanneer we vers 17 en 18 lezen, lijkt het wel alsof dit over onze collega's gaat, die ons in de kantine bespotten als ze erachter komen dat we christen zijn. Zo'n applicatie van deze tekst is zeker voorstelbaar, ware het niet dat vers 19 heel duidelijk maakt dat dit mensen uit onze eigen gemeente zijn! Buitenstaanders zijn immers geen mensen die scheuringen in de kerk veroorzaken, maar mensen die zich binnen de gemeente bewegen! Ze horen er eigenlijk niet bij, en misschien beseffen ze zich dit ook wel niet eens, maar bespotten ons als oprechte christenen wel als wij de Bijbel serieus willen nemen. Ze spotten bijvoorbeeld met onze normen en waarden, als het gaat om bijvoorbeeld abortus, euthanasie of ons standpunt jegens het homohuwelijk of transgenderisme. Of ze spotten zelfs met de wederkomst en de opname, zoals Petrus in een parallelpassage vertelt (2 Petrus 3:3-4). Klinkt dat bekend in de oren? Dit klinkt allemaal heel heftig, maar toch eindigt deze brief met een bemoedigende boodschap:

" 20. Maar u, geliefden, bouw uzelf op in uw allerheiligst geloof en bid in de Heilige Geest, 21. bewaar uzelf in de liefde van God en verwacht de barmhartigheid van onze Heere Jezus Christus, tot het eeuwige leven. 22. En ontferm u over sommigen, en ga daarbij met onderscheid te werk. 23. Red anderen echter met vrees, en ruk hen uit het vuur. U moet ook het onderkleed haten dat door het vlees bevlekt is. 24. Aan Hem nu Die bij machte is u voor struikelen te bewaren, en u smetteloos te stellen voor Zijn heerlijkheid, in grote vreugde, 25. de alleenwijze God, onze Zaligmaker, zij heerlijkheid en majesteit, kracht en macht, nu en in alle eeuwigheid. Amen." (Judas 1:20-25, HSV)

Oplossing
Judas heeft geen 7-stappenplan of een ingewikkeld model waarmee we deze periode door kunnen komen. Hij begint ons te wijzen op de Drieëenheid: Geloof en gebed in de Heilige Geest, de liefde van God en de verwachting van de barmhartigheid van Jezus tot het eeuwige leven. Met andere woorden: we moeten stoppen met de focus op onszélf te leggen. We moeten niet focussen op ónze verlangens, maar op Zijn verlangens. Op Hém. Mensen als Tom de Wal vertellen je mooie praatjes over hoe jouw welvaart al op aarde vergroot kan worden. Jezus vertelt je echter hoe je eeuwige welvaart vergroot kan worden. Geloof niet in de mooie en listige praatjes van dit soort welvaartspredikers. Zij misbruiken Bijbelteksten, trekken die uit hun context en zien overal een verdienmodel in. Exegese zul je hen nooit zien doen. Enkel losse versjes smijten, en ongemakkelijke verzen achterwege laten. Er zijn echter niet alleen daders, maar ook vele slachtoffers. Judas wijst er dan ook op dat we ons over hen moeten ontfermen, maar tegelijk dat we daar wel goed bij op moeten letten. Sommige mensen kunnen we beter loslaten (niet negeren overigens!), anders trekken ze ons mee in een hoop ellende. Blijf echter wel voor hen bidden. En blijf erop vertrouwen dat Hij ons smetteloos zal bewaren. God bless! (: