NAR-profeten: De Loverboys van het Christendom

U heeft er ongetwijfeld weleens van gehoord: loverboys. Misschien heeft u er zelfs weleens (in)direct mee te maken gehad. Deze jonge kerels palmen jonge, kwetsbare en onwetende meisjes in door manipulatieve tactieken te gebruiken en leiden hen uiteindelijk in de prostitutie, waar men vaak moeilijk uit weet te ontsnappen. Hoewel een vergelijk altijd ergens mank gaat, denk ik dat veel valse profeten binnen de hier al eens eerder besproken NAR (zie o.a. dit artikel als u geen idee hebt waar dit over gaat) op een soortgelijke manier opereren. Ik weet het, het is een boude uitspraak, maar toch denk ik dat het goed is dat we eens dieper kijken in de psyche van dit soort mannen (en vrouwen overigens). Het is al bijna zo oud als het christendom zelf.

" 1. Maar er zijn ook valse profeten onder het volk geweest, zoals er ook onder u valse leraars zullen zijn, die heimelijk verderfelijke afwijkingen in de leer zullen invoeren. Daarmee verloochenen zij zelfs de Heere, Die hen gekocht heeft, en brengen zij een snel verderf over zichzelf. 2. En velen zullen hen, door wie de weg van de waarheid gelasterd zal worden, op hun verderfelijke wegen navolgen. 3. En zij zullen u door hebzucht met verzonnen woorden uitbuiten. Het vonnis over hen is reeds lang in werking en hun verderf sluimert niet." (2 Petrus 2:1-3, HSV)

Verkooppraatjes
Een paar weken geleden bespraken we de schandalen rondom de valse profeet Todd White al. In de video hiernaast heeft Steven Kozar van het YouTube-kanaal The Messed Up Church een compilatie gemaakt van dingen die White ooit heeft gezegd. Één van zijn uitspraken is dat hij zichzelf een heel goede verkoper vond, die iemand alles kon verkopen. Blijkbaar is hij in dat opzicht nog niet veel veranderd. Hij verkoopt mensen nu nog steeds het "evangelie", maar dan wel op zijn geheel eigen manier.

Aandacht
Zoals we in het vorige artikel over White ook al ontdekten, is de weg naar redding volgens Todd een kopie te worden van hemzelf. Todd beweert namelijk dat hij na zijn "wedergeboorte" nooit meer heeft gezondigd. In een gesprek met een atheïstische jongeman, gaat het dan ook opvallend veel over Todd zelf, en hoe goed hij nu leeft. Kozar laat goed zien welke manipulatietechnieken White gebruikt, en het wordt dan ook overduidelijk dat hij hier in feite gewoon de agressieve verkoper uithangt, die het gehele gesprek domineert. De valuta? Aandacht. Het winstaspect voor White zit 'm in de aandacht die hierdoor gegenereerd wordt op o.a. zijn YouTube-kanaal. Duizenden mensen trapten al in zijn verkooppraatjes, en slechts enkelen wisten met moeite te ontsnappen aan de emotionele chantagepraktijken van White. 

Shocktherapie
Dit is echter geen uitzondering. Keer op keer zien we dit soort sleutelfiguren in de charismatische kerk de kop op steken. Ontvang je geen genezing? Dan ligt dat aan jouw geloof, of er is een zonde in je leven, volgens dit soort valse profeten. De emotionele schade die hierdoor ontstaat is enorm. En zomaar ontsnappen uit zo'n sekte (want dat is het in feite) is moeilijk. Onzichtbare emotionele banden kunnen mensen nog jarenlang in hun greep houden. Waar Jezus vrijheid biedt, wordt lifestyle-christianity (zo heeft Todds bediening) juist een soort emotionele shocktherapie. En voor veel vergelijkbare ministries is het verhaal min of meer hetzelfde. Benny Hinn, Tom de Wal, noem ze maar op. Allemaal vertellen ze u hetzelfde verhaal. En ze willen vooral aandacht. En geld. Op die manier kleden ze u uit. En laten u in ellende achter.

" 18. En toen Simon zag dat de Heilige Geest gegeven werd door middel van de handoplegging van de apostelen, bood hij hun geld aan, 19. en zei: Geef ook mij deze macht, opdat eenieder wie ik de handen opleg, de Heilige Geest ontvangt. 20. Maar Petrus zei tegen hem: Laat uw geld met u naar het verderf gaan, omdat u dacht dat Gods gave door geld verkregen wordt! 21. U hebt part noch deel aan deze zaak, want uw hart is niet oprecht voor God." (Handelingen 8:18-21, HSV)

Schaapskleren
Veel christenen kunnen zich echter niet voorstellen dat iemand dit zou doen. "Hij lijkt zo aardig en echt een diepe relatie met Christus te hebben." Ik begrijp het ergens wel. Ik ben ze ook tegengekomen. Ze lijken de meest betrokken, oprechte mensen die je je maar voor kunt stellen. Maar Jezus zei niet voor niets dat het wolven zijn met schapenkleren. Wolven in wolvenkleren zouden we makkelijk kunnen herkennen. Daar hoeven we niet voor gewaarschuwd te worden. Nee, het zijn juist die wolven in schaapskleren die het meest listig zijn, en mensen wegleiden van de kudde. We weten dat dit in de seculiere wereld gebeurt, toch? In tv-programma's van Alberto Stegeman of Kees van der Spek zien we er jaarlijks vele dozijnen voorbijkomen. Ook zij lijken soms oprecht heel aardig, maar blijken in het geniep een heel dubbele agenda te hebben. Er zijn zoveel seculiere misleiders dat er al jarenlang tv-programma's over gemaakt kunnen worden. Alleen in ons kleine kikkerlandje al! Waarom zouden sommigen van die oplichters het niet in het christendom kunnen proberen? Een geweten hadden ze toch al niet.

"Maar wees op uw hoede voor de valse profeten, die in schapenvacht naar u toe komen maar van binnen roofzuchtige wolven zijn." (​Mattheüs 7:15, HSV)

Crimineel
Want verplaats je eens in zo'n oplichter. Dit soort mensen hebben geen geweten, of in elk geval een sterk onderontwikkeld geweten. Daar is gewoon een term voor in de geneeskunde: psychopathie. Ze zijn meesters in het veinzen van gedrag. Denk eens als een crimineel. Hier ligt een compleet nieuwe markt voor je open. Vele duizenden mensen die wekelijks bij elkaar komen en allemaal problemen hebben waar ze een oplossing voor zoeken. Je leert jezelf het jargon aan, zoekt op Google wat Bijbelteksten op, of misschien herinner je jezelf nog wel wat van de zondagsschool vroeger, en werkt jezelf omhoog in de ministries. Het is misschien een langetermijninvestering, maar uiteindelijk betaalt het zich uit. Net als in de aflaathandel onder het Rooms-katholicisme, zorgt een contributie voor zegeningen, alleen dan in het hier en nu. Werkt het toch niet? Dan hebt u te weinig geloof, of een zonde in uw leven, volgens hen althans. Sommige van die wolven zijn nog redelijk te herkennen, maar andere zijn er zo gewiekst in geworden dat ze niet meer van echt te onderscheiden zijn. Valse bescheidenheid, dat is er ook zo eentje. In deze video legt apologeet Mike Winger echter uit hoe u dit beter kunt herkennen.​

"Aan hun vruchten zult u hen herkennen. Men plukt toch geen druif van doornstruiken of vijgen van distels?" (Mattheüs 7:16, HSV)

Vruchten
Uiteindelijk blijkt vaak uit hun vruchten hoe zij werkelijk zijn. Dit soort types verwijzen graag naar grote getallen, en zien kwantiteit als een zegening. Daarom zien we ze dan ook vaak in grote (mega)gemeentes, hoewel ik ze soms juist ook in huisgemeentes ben tegengekomen. In beide gevallen is er geen goede controle op het leiderschap, waardoor zij ongebreideld hun gang kunnen gaan. Échte vrucht is natuurlijk niet zozeer gelegen in kwantiteit, maar juist in kwaliteit. Dat een kerk veel leden heeft, zegt in zichzelf niets. Dat iemand veel bedieningen heeft, evenmin. Of dat er veel geld binnenstroomt. Zelfs niet dat er "veel mensenlevens worden veranderd", zoals sommige van die profeten soms zouden beweren. Er wordt vaak enkel ingezoomd op de mensen die juist een mooie placebo-ervaring hebben gehad. Ze worden kort daarna geïnterviewd, maar als het effect is weggeëbd, worden de video's met trots gebruikt om nieuwe slachtoffers te maken. Er wordt gemeten in aantallen: genezingen, "wonderen" en noem maar op. Hiervoor wordt niets geschuwd. De bekende benen-verlengtruc is er zo eentje. Martin Koornstra schepte in een preek ooit eens een beetje lacherig op over het aantal mensen van wie hij de benen had verlengd. De ziekenhuizen liggen vol met mensen die kanker hebben, maar ze kunnen in elk geval langs zo'n figuur gaan om hun linkerbeen te laten verlengen. Dan lopen ze tenminste weer recht als ze aan hun chemo beginnen. Hieronder ziet u de bekende Torben Sondergaard van The Last Reformation het doen. Kijk tot het einde.

Placebo
Toch lijken er soms ook mensen te zijn met zeer heftige ziektes, zoals kanker, bij wie het wél werkt. "Hoe kan dat dan?" vraagt u zich wellicht af. Allereerst moeten we ons beseffen dat mensen hun vertrouwen vaak in de kracht van Jezus stellen, en niet per se in de kracht van zo 'n profeet. Jezus kan ook recht slaan met een kromme stok. Verder moeten we ook niet onderschatten hoe sterk de kracht van de psyche is. Een bijzondere case study uit de vorige eeuw maakt dit pijnlijk duidelijk.

"Overweeg het volgende verhaal, dat als eerste werd gerapporteerd door dr. Bruno Klopfer in 1957. Het gaat over een man met een heftige vorm van kanker in de lymfeklieren, die zijn dokter ervan overtuigde om hem te behandelen met een medicijn dat Krebiozen genoemd werd. De man had een wonderlijk herstel, en vele van zijn tumoren verdwenen. Het ging goed met hem, tot hij berichten hoorde over de ineffectiviteit van Krebiozen, waardoor hij weer in regressie kwam en uiteindelijk weer bij af was.

Onder de indruk van zijn reactie op deze behandeling, vertelde de dokter hem dat hij hem injecties van een krachtigere soort Krebiozen zou geven, maar gebruikte nu gewoon steriel water.  Andermaal reageerde de patiënt zeer goed op de behandeling, en zijn tumoren smolten als sneeuw voor zon weg. Toen de American Medical Association het effect van Krebiozen echter officieel als ineffectief verklaarden, kwamen zijn tumoren weer terug en stierf hij kort daarna." (Dr. John E. Sarno, Healing Back Pain, p. 143-144)

Bereanen
Wie uit de greep van zo'n valse profeet wil komen, moet zelf eerst de mogelijkheid dat iemand misschien helemaal niet zo goed is als hij zich voordoet, gaan overwegen. Ook moet men de Bijbel zélf gaan lezen, in de juiste context. Te vaak laten mensen zich imponeren door een spervuur van Bijbelteksten die compleet uit hun verband zijn gerukt. De grote hoeveelheid teksten laat hen denken dat het "dan wel waar zal zijn", waardoor ze niet kritisch meer nadenken en zich laten meeslepen door allerlei filosofieën. We kunnen gelukkig leren van de Bereanen. Zij onderzochten alles. Zelfs de dingen die Paulus zei, en dat was nota bene een bonafide apostel! Soms is dat lastig. De Bijbel is een groot boek, en we hebben misschien het idee dat we verdwalen. Allereerst: Bid voor leiding door de Heilige Geest. Daarnaast hebben we tegenwoordig gelukkig veel hulpmiddelen. Concordanties en commentaren bijvoorbeeld. Dit stelt ons in staat om als het ware de betekenis van de oorspronkelijke woorden te achterhalen. Commentaren helpen ons soms om wat meer culturele context te krijgen. Een commentaar dat ik zelf graag gebruik, is dat van Thomas Constable, maar er zijn er veel meer. In het Nederlands is er bijvoorbeeld het commentaar van Ger de Koning. Een handige concordantie is de Blauwe LetterBijbel. Het meest simpele is echter gewoon de teksten niet geïsoleerd, maar in hun volledige context te lezen. Dan blijkt vaak al dat zo'n profeet deze teksten wil laten buikspreken.

"En meteen stuurden de broeders Paulus en Silas 's nachts weg naar Berea. Die gingen, toen zij daar gekomen waren, naar de synagoge van de Joden. En dezen waren edeler van gezindheid dan die in Thessalonica, want zij ontvingen het Woord met grote bereidwilligheid en onderzochten dagelijks de Schriften om te zien of die dingen zo waren." (Handelingen 17:10-11, HSV)