Wie is de vorst uit Daniël 9:27?

Via een lezer kreeg ik de vraag wie eigenlijk de vorst is uit de zgn. 70-wekenprofetie van Daniël. Hierover bestaan namelijk twee verschillende inzichten; de één gelooft dat het hier over Christus gaat, de ander juist over de antichrist. Een grotere tegenstelling kan ik me niet bedenken, dus het is wel heel belangrijk om hier een juist idee over te krijgen. We willen immers geen verkeerde dingen geloven of aan anderen leren. Hoe komt dit enorme verschil van inzicht? Waar heeft dit mee te maken? Laten we allereerst even kort helder krijgen wat deze 70-wekenprofetie precies is voordat we dieper in de tekst duiken. Eigenlijk gaat het hierbij met name om het laatste gedeelte van Daniël 9. 

Is de Klaagmuur de zogenaamde "gruwelijke vleugel" waarover Daniël spreekt? Gaat het om de Rotskoepel die daar als een gruwel op de heilige plaats staat, of gaat het om nóg iets anders? 

" 24. Zeventig weken zijn er bepaald over uw volk en uw heilige stad, om de overtreding te beëindigen, de zonden te verzegelen, de ongerechtigheid te verzoenen, om een eeuwige gerechtigheid tot stand te brengen, om visioen en profeet te verzegelen, en om de Heiligheid van heiligheden te zalven. 25. U moet weten en begrijpen: vanaf de tijd dat het woord uitgaat om te laten terugkeren en om Jeruzalem te herbouwen tot op Messias, de Vorst, verstrijken er zeven weken en tweeënzestig weken. Plein en gracht zullen opnieuw gebouwd worden, maar wel in benauwde tijden. 26. Na de tweeënzestig weken zal de Messias uitgeroeid worden, maar het zal niet voor Hemzelf zijn. Een volk van een vorst, een volk dat komen zal, zal de stad en het heiligdom te gronde richten. Het einde ervan zal zijn in de overstromende vloed en tot het einde toe zal er oorlog zijn, verwoestingen waartoe vast besloten is. 27. Hij zal voor velen het verbond versterken, één week lang. Halverwege de week zal Hij slachtoffer en graanoffer doen ophouden. Over de gruwelijke vleugel zal een verwoester zijn, zelfs tot aan de voleinding, die, vast besloten, uitgegoten zal worden over de verwoeste." (Daniël 9:24-27, HSV)

Shavua
In deze profetie worden op cryptische wijze 490 jaren beschreven die vanaf het decreet van Artachsasta gerekend moeten worden. Het idee hierbij is dat de 70 weken als 70 jaar-weken berekend moeten worden. Dat klinkt misschien ver gezocht, maar is iets wat a. in de tijd van Daniël zeker niet ongewoon was (Ez. 4:4-6) en b. ook een intrinsieke eigenschap is van het Hebreeuwse woord shavua, wat primair week betekent, maar ook als jaarweek wordt gebruik in bijv. Genesis 29:27-28. Dat is nota bene de eerste keer in de Bijbel dat het woord gebruikt wordt. Strong's concordantie geeft dit onder 1B dan ook aan als vertaalmogelijkheid. De meeste theologen zijn het er dan ook over eens dat in elk geval de eerste 69 van deze profetie zo bezien moeten worden. In de eerste 7 "weken" (7x7=49 jaar) wordt Jeruzalem herbouwd, precies zoals aan Daniël verteld wordt, en 62 "weken" (7x62=434) jaren daarná wordt de Messias gedood. De discussie focust zich echter vooral op de laatste week. Gaat de week daar gewoon verder, of zit er opeens een "gat" tussen van bijna 2000 jaar? Indien het eerste juist is, wat is dan het verbond dat versterkt wordt en wie is die vorst? Indien het tweede juist is; waarom zit er dan een gat tussen van bijna 2 millennia? Is dat niet heel vreemd?

Shabat
Hoewel de positie van veel theologen lang geweest is dat het hier over Jezus gaat, zijn daar de laatste eeuwen nieuwe gedachten over gekomen. Met de toenemende kennis (Dan. 12:4) namen ook de inzichten toe, en werd deze profetie duidelijker. Het meer klassieke idee is dat Jezus hier degene is Die het verbond sluit met velen tijdens zijn doop, en na 3.5 jaar sterft. Dan, na weer 3,5 jaar, gaat het evangelie naar de heidenen, zo verklaart ene David-Jan Groot bijvoorbeeld op YouTube. Zo op het eerste oog lijkt dit een uitgemaakte zaak, maar toch is ook deze verklaring gekunsteld als we die onder de loep leggen. Sloot Jezus een verbond tijdens Zijn doop? Wie zoekt naar de verbonden die Jezus sloot in de 4 evangeliën, vindt enkel het nieuwe verbond dat Hij sloot tijdens het laatste avondmaal. Dat is dus niet aan het begin van de "jaarweek", maar juist halverwege de hypothese van Groot. En hoewel Jezus' offer het einde zou moeten betekenen van de noodzaak voor de offerdiensten, gingen deze nog gewoon 40 jaar door. Ook dat detail klopt dus niet. Het Hebreeuwse shabat betekent ophouden, en in de hiphil-stamformatie wordt dit nog veel sterker uitgedrukt; Hij zal ervoor zorgen dat het ophoudt. Ten slotte wordt een eindpunt gezocht van die "jaarweek" en gevonden in het feit dat het evangelie naar de heidenen ging. Het einde (de voleinding) waar Daniël 9:27 echter over spreekt, zegt daar niets over, maar spreekt juist over hoe die "gruwelijke vleugel" verwoest zal worden. 

" 15. Wanneer u dan de gruwel van de verwoesting, waarover gesproken is door de profeet Daniël, zult zien staan op de heilige plaats – laat hij die het leest, daarop letten! – 16. laten dan zij die in Judea zijn, vluchten naar de bergen. 17. Wie op het dak is, moet niet naar beneden gaan om iets uit zijn huis te halen, 18. en wie op de akker is, moet niet terugkeren naar wat hij achterliet om zijn kleren te halen. 19. Maar wee de zwangeren en de zogenden in die dagen! 20. En bid dat uw vlucht niet zal plaatsvinden in de winter en ook niet op een sabbat. 21. Want dan zal er een grote verdrukking zijn, zoals er niet geweest is vanaf het begin van de wereld, tot nu toe, en zoals er ook nooit meer zijn zal." (Mattheüs 24:15-21, HSV)

Deze gruwelijkheid staat er niet "plotseling"

Shiqquts
En daar zit 'm de kneep. Wat of wie is die gruwel eigenlijk, waar Daniël over spreekt? Laten we dicht bij de tekst blijven, en eens zien wat Daniël daar precies opschrijft. Het gaat hier over shiqqutsim meshomeem, wat letterlijk vertaald afgoden van verschrikking betekent. Merk hierbij het meervoud op. Dat heeft een reden. Ik geloof namelijk dat hier sprake is van een gelaagde profetie. Rond 40 AD, ruim zeven jaren na Christus' dood en opstanding, wilde de Romeinse keizer Caligula een beeld van Zeus in het heilige der heiligen van de tempel plaatsen. Dit kon ternauwernood voorkomen worden, maar een meer definitieve vervulling ligt volgens Jezus nog steeds in het verschiet, als we de tekst hierboven lezen. Het is iets dat zich zeer vlug ontwikkelt, bijna plotseling, aangezien Hij de Joden maant meteen te vluchten naar de bergen bij Judea en niet nog snel iets mee te nemen, omdat er dan een grote verdrukking is die er nooit meer zal zijn. Dit was zéker niet de situatie in 40 na Christus. Er zouden nog veel verdrukkingen komen voor de Joden tot aan de Tweede Wereldoorlog toe, en zelfs dat is nog niet eens de ergste als we Zacharia 13:8-9 moeten geloven. Jezus verwijst in Mattheüs 24 naar de shiqquts shamem (beroerd vertaald als "gruwel van de verwoesting") waarover Daniël spreekt, en daarbij kan gedacht worden aan Daniël 9:27, maar evengoed aan Dan. 11:31 of Dan. 12:11. Historisch gezien was er op dat moment immers al een precedent van een afgod die met succes werd geplaatst in de tempel door de Seleucidische keizer Antiochus Epiphanes. Dit werd echter zijn ondergang, doordat de Makkabeeën in opstand kwamen. Ook Daniël 11 en 12 krijgen dus een meer definitieve vervulling in de eindtijd, aangegeven door markers in de tekst (Dan. 11:35), maar niet in de laatste plaats doordat Jezus hier nog eens naar verwijst als iets wat nog in de toekomst ligt.

Nagiyd
Wanneer we de tekst van Daniël 9 heel nauwkeurig volgen, is er ook helemaal geen reden toe om Jezus te zien als de vorst waarover in vers 27 gesproken wordt. Merk op dat er in vers 25 inderdaad gesproken wordt over Jezus, als de Messias en Vorst; Mashiach Nagiyd, in het Hebreeuws. In vers 26a wordt vermeld dat Hij vermoord wordt. Tot zover geen discussie. In vers 26b echter gaat het weer over een ándere vorst, van een volk dat komen zal. Deze wordt niet de Mashiach Nagiyd genoemd, maar gewoon de nagiyd. Wat verder volgt, heeft dus betrekking op deze vorst en het volk dat bij hem hoort. Dit is een referentie naar de toekomstige antichrist en zijn Romeinse wortels, waarvan we al een voorafschaduwing zagen in Caligula. Een meer definitieve vervulling zal echter komen in de eindtijd. Zo moeilijk is het dus allemaal niet. Ja, het lijkt misschien vreemd dat er een "gat" van 2000 jaar is, maar ook dat is a. niet ongewoon in de Bijbel (zie Jesaja 9:4-6, waar tevens een gat van 2000 jaar zit tussen Zijn komst en kruisiging en Zijn daadwerkelijke heerschappij tot in eeuwigheid) en b. ook te verklaren als we Mattheüs 21:43 lezen, waar de Joden aangezegd wordt dat het koninkrijk (hoewel het dichtbij was, Matth. 4:17) uitgesteld wordt tot een toekomstige generatie Joden de vruchten ervan zal voortbrengen. Omdat het Joodse leiderschap Jezus niet (h)erkende als hun Messias, werd de laatste jaarweek tevens uitgesteld. Ze zullen echter wel een ánder erkennen, vertelt Hij.

"Ik ben gekomen in de Naam van Mijn Vader, maar u neemt Mij niet aan. Als een ander komt, in zijn eigen naam, die zult u aannemen." (Joh. 5:43, HSV)

Slot
Nog wat laatste opmerkingen ten slotte; David-Jan beschrijft in zijn video dat de hoofdletter in Daniël 9:27 in de Herziene Statenvertaling (gebaseerd op de Textus Receptus) zou moeten bewijzen dat het hier om Jezus als de Vorst gaat. In het Bijbels Hebreeuws bestonden echter geen hoofdletters. Dit is dus een inferentie van de schrijvers. De King James Vertaling, tevens gebaseerd op dezelfde Textus Receptus, heeft hier immers géén hoofdletter. Ook de oorspronkelijke Statenvertaling heeft hier geen hoofdletter. Dat zegt dus allemaal niet zoveel. Verder noemt Groot nog de naam Darby in verband met deze visie op Daniël 9:27, alsof hij de bedenker ervan zou zijn. Een toekomstige antichrist is David-Jan vreemd, maar hij vergeet hierbij dat diverse kerkvaders daarover reppen. De tweede-eeuwse Hippolytus schreef er bijvoorbeeld een complete verhandeling over, die u hier online kunt lezen. In paragraaf 64 leest u daar dat hij deze 70e "week" in twee gedeelten ziet in de context van een grote verdrukking, waar veel verschrikkelijke dingen gebeuren die we kennen uit de profetieën over de eindtijd, en niet in een eerste-eeuwse context waar Jezus een verbond sluit en de offers laat ophouden. In vers 43 is hij nog veel explicieter: "Met één week daarom, bedoelt hij [Daniël] de laatste week die komt aan het einde van de gehele wereld, van welke week de profeten Henoch en Elia de helft in beslag zullen nemen. Want zij zullen 1260 dagen prediken in rouwkledij, bekering predikend tot de mensen en alle naties." Hoewel ik niet geloof dat Henoch maar juist Mozes bedoeld wordt als één van de twee getuigen uit Openbaring 11, ziet Hippolytus dit gedeelte verder wel helemaal correct. Darby kwam niet met een compleet nieuwe leer. Ook de mythe dat de pretribulationaire opname bedacht zou zijn door hem is nonsens, maar daarover hebben we het in dit artikel al eens eerder gehad. Alles bij elkaar kunnen we in elk geval concluderen dat David-Jan Groot, ongetwijfeld met de beste bedoelingen, toch ongelijk heeft. De zeventigste jaarweek moet nog komen, en het heeft er alle schijn van dat dat niet zo heel lang meer op zich zal laten wachten. Gelukkig worden wij wedergeboren christenen van tevoren opgenomen ten hemel. God bless en maranatha! :)