Wommacks Gezondheidsevangelie (Deel III): Ziekte als Vloek

In de eerste twee delen van deze serie hebben we stilgestaan bij het idee dat God altijd wil dat iedereen gezond wordt en dus zou moeten kunnen genezen in Jezus' Naam, en dat wanneer dat niet gebeurt, u te weinig geloof hebt. We hebben hiervoor als uitgangspunt het apologetisch opgezette boek van Andrew Wommack gebruikt, genaamd "God Wants You Well", omdat het naar mijn idee de meest eloquente bepleiter is van dit dogma. Ook wil ik geen appels met peren vergelijken. Er zijn veel sprekers die dergelijke dingen beweren, maar allen hebben zij soms andere nuances, en ik kan de één niet verantwoordelijk houden voor uitspraken van de ander. We zullen Wommack moeten beoordelen op zijn eigen woorden. Hoe goedbedoeld die misschien ook zijn, is daar wel degelijk een hoop op af te dingen. We zagen in deel 1 al dat wonderen niet de norm waren in de Bijbel, en zelfs niet in het Nieuwe Testament. In deel 2 zagen we dat het niet per sé Gods wil was om nú al iedereen gezond te maken. Dat klinkt misschien paradoxaal, en daarom wil ik daar in dit deel dieper op ingaan. Is ziekte áltijd een vloek en van de duivel, zoals Wommack beweert in zijn boek?

"En wij weten dat voor hen die God liefhebben, alle dingen meewerken ten goede, voor hen namelijk die overeenkomstig Zijn voornemen geroepen zijn." (Romeinen 8:28, HSV)

Job
In het Oude Testament lezen we over het verhaal van Job. In hoofdstuk 1 lezen we dat hij een oprecht man was (vers 1) en ondanks de weddenschap tussen God en Satan niet zondigde (vers 22). God stond het Satan in hoofdstuk 2 vervolgens toe om Job met zweren te treffen (vers 7), maar dit had een heel duidelijk doel; beproeving. Het was om erachter te komen of Job Hem zou blijven prijzen, zelfs in kwade tijden. Er zit een flinke nuance tussen iets kwaads en een vloek. Een ziekte is iets wat absoluut niet goed is, begrijp me goed, maar het kan wél gebruikt worden door God voor Zijn doeleinden. Het is in die zin een middel. Een vloek daarentegen is een oordeel. Dit heeft een veel definitiever karakter. God is in staat om iets wat verkeerd is, te gebruiken voor Zijn doeleinden en er iets goeds mee te bewerkstelligen. We zien dit op verschillende plekken in het Nieuwe Testament. Denk aan de tekst hierboven, uit Romeinen 8, een hoofdstuk dat ook in het vorige deel al instrumenteel was in het begrip van lijden in het leven van de christen. Maar ook kan gedacht worden aan het moment waar Paulus te maken kreeg met een handlanger van Satan die hem "met vuisten sloeg".

" 7. En opdat ik mij door het allesovertreffende karakter van de openbaringen niet zou verheffen, is mij een doorn in het vlees gegeven, een engel van de satan, om mij met vuisten te slaan, opdat ik mij niet zou verheffen. 8. Hierover heb ik de Heere driemaal gesmeekt dat hij van mij weg zou gaan. 9. Maar Hij heeft tegen mij gezegd: Mijn genade is voor u genoeg, want Mijn kracht wordt in zwakheid volbracht. Daarom zal ik veel liever roemen in mijn zwakheden, opdat de kracht van Christus in mij komt wonen. 10. Daarom heb ik een behagen in zwakheden, in smadelijke behandelingen, in noden, in vervolgingen, in benauwdheden, om Christus' wil. Want wanneer ik zwak ben, dan ben ik machtig." (2 Korinthe 12:7-10, HSV)

Doorn
Het doel van dit lijden is duidelijk; het gaat erom dat Paulus hierdoor nederig blijft en zich niet zal verheffen over het privilege van de openbaringen waarop hij eerder in dat hoofdstuk hintte. Wommack wijdt er een compleet hoofdstuk aan, en probeert daarin duidelijk te maken dat het hier niet om een specifieke ziekte gaat, maar een letterlijke handlanger van Satan. Wommack (p. 23-28) maakt een duidelijk onderscheid tussen deze kwelling en de andere vormen van lijden die Paulus noemt in vers 10, maar doet zijn uiterste best het geen ziekte te noemen. Niemand weet precies wat Paulus hier exact mee bedoelde, hoewel daar zeker wel veel over te zeggen is door schrift met schrift te vergelijken of overleveringen van de kerkvaders te raadplegen. Feit is wel dat het a. betrekking heeft op zijn vlees (dat staat gewoon in de tekst), en b. een vuistslag zeer doet. Het lijkt er dus wel degelijk op dat het hier over een lichamelijke pijn gaat. Wommack speelt hier met definities, maar eigenlijk maakt het niet veel uit of we dit nu kwalificeren als een officiële ziekte of niet. Vers 10 maakt gewoon heel duidelijk dat lijden om Christus wil prijzenswaardig is, omdat al die soorten zwakheden iemand geestelijk machtig maken. Waarom? Omdat ze volharding en derhalve loon uitwerken. Waarom zou Paulus ál deze dingen noemen, maar ziekte niet? Waarom zou God ziekte niet ook voor hetzelfde doeleinde kunnen gebruiken als al die andere zaken die hier genoemd worden? Door deze reeks uit vers 10 te noemen, lijkt Paulus naar woorden te zoeken om duidelijk te maken dat welke zwakheid of lijden dan ook, door God gebruikt kan worden om de kracht van Christus in iemand te laten toenemen (vers 9b). Zoals Wommack zelf al aangeeft, kan het Griekse woord astheneia ook als "ziekte" worden vertaald, zoals in Handelingen 28:9. Wommack ziet ziekte als een geval apart, dat zich onderscheidt ten opzichte van andere vormen van lijden, en dat ligt onder andere besloten in de volgende these.

Satan
Hij maakt het idee van ziekte als altijd afkomstig van de duivel een belangrijk punt van zijn verdediging. Dat is simpelweg onwaar. In Exodus 4:11 geeft God Zélf aan dat Hij Degene is Die doof, stom of blind kan maken. In Numeri 12:9-10 zien we een voorbeeld van hoe God Mirjam melaats maakt. Of in Micha 6:13, waar God de inwoners van Jeruzalem aanzegt hen ziek te maken vanwege hun zonden. Of de veepest en zweren uit Exodus 9:1-11. Wommacks poging om een simpele theologie te ontwikkelen die in álle gevallen werkt, faalt helaas jammerlijk. Feit is dat 1. God soms toestaat dat Satan mensen ziek maakt, zoals in het geval van Job en 2. God soms Zélf mensen ziek maakt om Zijn redenen. Hij is geen algoritme Die altijd op dezelfde manier werkt en volledig te doorgronden is. We moeten uitkijken voor God te gaan denken en te roepen dat God áltijd geneest, als we maar genoeg geloof hebben. Dit kan zeer destructief zijn voor iemands geloofsleven. Is dat wat we willen, als we zulke dingen roepen? 

Clusters
​Maar er zijn meer fouten te vinden in Wommacks redenatie. Hij stelt bijvoorbeeld op pagina 5 dat "ziekte een vloek van de wet is", en noemt Galaten 3:13 als prooftext. Het hele woord ziekte wordt daar niet eens genoemd! In het hele hoofdstuk niet! Ook zien we dat Wommack regelmatig in andere periodes shopt. Zoals we in het eerste deel duidelijk gezien hebben, zijn er clusters van wonderen te vinden in de periode rondom de introductie van de wet, de periode van de nationale correctie door de profeten en natuurlijk de bediening van Jezus die gevolgd werd door de apostolische periode. Als Jezus de discipelen instrueert, betekent dit dan dat Hij het tegen Henk uit Veenendaal of Frederieke uit Almelo heeft? Natuurlijk niet. Niet elke Bijbeltekst gaat over u. Johannes 13:27 gaat bijvoorbeeld niet over u, als Hij Judas vertelt snel te doen wat hij van plan is. Snapt u wat ik bedoel? Jezus sprak soms tegen de menigte, maar soms in een meer privésetting met de discipelen. Ze leefden bovendien in een tijd waar het koninkrijk dichtbij was (Matth. 4:17), maar dit koninkrijk doordat het Joodse leiderschap de Koning afwees, uitgesteld werd (Matth. 21:43) tot een latere generatie van het volk Israël de vruchten ervan zou voortbrengen. De wonderen die Jezus deed, waren vaak ook een demonstratie van wat men van dat komende koninkrijk kon verwachten. Zo kon men alvast een vleugje krijgen en was het meteen duidelijk dat Híj de beloofde Koning ervan was. Zijn instructies waren dus vaak gericht op het inluiden van dat koninkrijk. Nu het koninkrijk uitgesteld is (het komt pas in Openbaring 11:15), zitten wij christenen dus in een intermezzo en moeten we wachten tot Híj dit koninkrijk zal brengen. Niet wij. Er zal geen mensenhand aan te pas komen (Dan. 2:34, 45). Híj zal Zijn tempel bouwen (Zach. 6:13). Met deze kennis kunnen we duidelijker zien waarom de volgende prooftexts van Wommack (p. 33-45), waaruit zou moeten blijken dat God u altijd gezond wil hebben, gewoon niet altijd werken. Omdat we al veel teksten besproken hebben, doen we een kleine greep:

Markus 2:10
Jezus laat hier alvast een voorproefje van het koninkrijk zien. Dit is geen vaste stelregel voor de komende 2000 jaren.

Johannes 5:36
Idem.

​Mattheüs 14:14
Idem.

Mattheüs 8:17
Idem.

Handelingen 10:38
Idem.

Hebreeën 2:3-4
Zoals het vers al aangeeft, zijn de wonderen hier een getuigenis van de komst van de Koning en/of een getuigenis dat het woord van de apostelen waar is.

Markus 16:18-20
Deze tekst is al besproken in het vorige deel. De bevestiging was nodig om een snelle verspreiding van het evangelie over de wereld te kunnen bewerkstelligen in de apostolische periode.

Hebreeën 13:8
Dat Jezus vandaag Dezelfde is als gisteren en de eeuwigheid bewijst in zichzelf nog niets. Het gaat hier over de verschillende leringen (vers 7, 9) die de ronde doen, en dit vers is een herinnering dat Zijn woord niet zomaar even verandert omdat iemand iets anders leert. God werkt wel degelijk op andere manieren in andere perioden, zoals we duidelijk kunnen zien als we bijvoorbeeld de periode van de wet vergelijken met de periode van de genade. Moeten wij offers brengen om onze zonden te bedekken, zoals de Israëlieten in Exodus? Dit verandert niets aan Gods karakter. Die blijft hetzelfde. Zijn daden kunnen natuurlijk verschillen per moment. Hij is geen algoritme, maar een Persoon.

​Psalm 103:2-3
Dit vers lijkt te zeggen dat God álle ziekten geneest. Merk op dat in dezelfde psalm ook wordt gezegd dat al onze ongerechtigheden worden vergeven, onze levens worden verlost van het verderf en onze mond wordt verzadigd met het goede. Wanneer we consequent zijn, zouden we dus moeten concluderen dat wanneer het één altijd waar is voor elke persoon, het andere ook even waar zou moeten zijn. Dan zou niemand ooit meer verderf hoeven ervaren in zijn leven, alle monden verzadigd zijn, et cetera. We weten van Paulus uit Romeinen 8 en 2 Korinthe 12 dat dit niet het geval is. Er is lijden in deze wereld, en dat heeft behalve een reden (de zondeval) soms ook een functie (volharding). Dit was in de meest extreme vorm niet eens waar in het leven van de schrijver van deze psalm; David. Lees de andere psalmen en u weet genoeg. Hij heeft genoeg verderf ervaren in zijn leven. Nee, wat hij hier bedoelt te zeggen is dat áls uw ziekte geneest, God Degene is Die dat doet. Dat Hij bij machte is om alle ziekten te genezen. Dat áls iemand kan vergeven, God de Enige is Die dat kan. Deze psalm is een ode aan de almacht van God. 

Lukas 4:18
Dit is een citaat uit Jesaja 61, en werd slechts gedeeltelijk vervuld. Als u naar het originele citaat gaat, ziet u dat Jezus het deel over de "dag van de wraak" wegliet. Jezus' eerste komst bracht inderdaad heling, genezing en vrijheid. Maar omdat het Joodse leiderschap Hem afwees, zou het koninkrijk pas komen bij Zijn tweede komst. Hoewel Jezus hen alvast liet zien wat de norm zou zijn in dat nieuwe koninkrijk, geloofden zij Hem niet en ebden de wonderen na de apostolische periode weer weg. Het koninkrijk was nabij (Matth. 4:17), en dat was duidelijk te merken aan het aantal wonderen dat volgde. Omdat zij Hem niet geloofden, ging het koninkrijk dus aan hun neus voorbij en daarmee ook de intensiteit van de wonderen.

Jakobus 5:15
Dit vers lijkt oppervlakkig gezien een garantie te bieden dat elk gelovig gebed automatisch leidt tot genezing. Wanneer we echter schrift met schrift vergelijken, zien we dat dat niet altijd zo werkt. De gelovige Paulus bad zelfs driemaal, maar zijn doorn in het vlees werd niet weggenomen (2 Kor. 12). De vraag is of de Heer iets écht wil. In Jakobus 4:15 wordt een duidelijk accent gelegd op Gods wilsbesluit. Vers 16 van hoofdstuk 5 spreekt over het feit dat het gebed van een rechtvaardige veel tot stand brengt. Veel is iets anders dan álles. Dat staat er niet. Soms heeft God een ander doel met ziekte, zoals we in het verhaal van Job duidelijk hebben gezien.

Deuteronomium 28
Wommack citeert het hele hoofdstuk, om te laten zien dat ziekten enkel bij de vloeken worden genoemd en niet bij de zegeningen. Dit bewijst echter nog niet dat God ons altijd gezond wil hebben, en we derhalve altijd genezing kunnen verwachten als we maar voldoende geloof hebben. Ook de aardbodem werd immers vervloekt in Genesis 3:17, maar dat betekent niet dat Jezus' verzoenende offer, welke ook de vloek omkeerde, meteen gerealiseerd wordt als we in geloof bidden dat de dorens en de distels uit onze tuin weg moeten gaan. Begrijpt u wat ik bedoel? De kwalificatie van een vloek betekent nog niet automatisch dat God daar áltijd mee afrekent als u daarom bidt. Hij heeft soms Zijn redenen om iets zo te laten, bijvoorbeeld om volharding te bewerken bij Zijn kinderen. Een vloek is dus in veel gevallen een straf, maar God kan dat soms zelfs ook weer gebruiken en er uiteindelijk een zegen uit laten voortvloeien (Zach. 8:13)

Geloof
Vanaf pagina 13 van zijn boek vertelt Wommack dat geloof instrumenteel is voor het beter worden. Hij voegt hieraan toe dat enkel geloof niet genoeg is; er mag geen spoortje twijfel zijn. Hij maakt hierbij de tweedeling tussen geloof en ongeloof die tegelijk actief kunnen zijn en elkaar tegenwerken (pagina 16). Die hele theologie scharniert echter op slechts één Bijbelvers, te weten Mattheüs 21:21, en zou daarmee een vliegwiel worden voor een geheel nieuwe invulling van Markus 9. Laten we beide teksten eens nauwkeurig bekijken.

"Maar Jezus antwoordde en zei tegen hen: Voorwaar, Ik zeg u: Als u geloof had en niet twijfelde, zou u niet alleen doen wat er met de vijgenboom is gedaan, maar zelfs als u tegen deze berg zou zeggen: Word opgeheven en in de zee geworpen, dan zou het gebeuren." (Mattheüs 21:21, HSV)

"En toen Hij in huis gegaan was, en zij alleen waren, vroegen Zijn discipelen Hem: Waarom hebben wij hem niet kunnen uitdrijven? En Hij zei tegen hen: Dit soort kan nergens anders door uitgaan dan door bidden en vasten." (Markus 9:28-29, HSV)

Twijfel
Hoewel geloof wel degelijk een grote rol speelde in de versie van Mattheüs, geven zowel voornoemde als Markus aan dat het vooral aankwam op het bidden én vasten. Dit was het belangrijkste deel van hun geloof dat blijkbaar niet goed werkte; de praktijk. Vasten is iets waarmee we kunnen laten zien hoezeer we het menen. Wommack legt de tekst uit Mattheüs 21 echter alvast in deze gebeurtenis, alsof twijfel gelijk zou staan aan ongeloof en tegelijk met hun geloof opereerde in deze situatie. Dat staat nergens. Er staat nergens dat de discipelen op dat moment veel geloof demonstreerden. Het woord "geloof" wordt niet eens genoemd in relatie tot de acties van de discipelen, enkel ongeloof. Het "geloven zonder twijfel" is een stijlfiguur; een manier van zeggen die taaltechnisch soms niet juist lijkt, maar waarmee men een accent wil leggen op een bepaald aspect. In dit geval is dat een adiectio. Het geeft aan dat de discipelen moeten geloven zonder ook maar een spoor van twijfel. Denk eraan; dát was Jezus publiek in Mattheüs 21:21. Jezus stelde hoge eisen aan het praktische deel van hun geloof in de apostolische periode. Niet voor niets kostte het ruim 3 jaar voor de discipelen er klaar voor waren. Niet voor niets had Hij hen apart gezet om het woord na Zijn hemelvaart verder te verspreiden. Dit vergde een bepaald karakter, en zelfs tot na Jezus' dood zien we dat er twijfel blijft. De discipelen konden amper geloven dat Hij weer was opgestaan uit de dood. Jezus rustte hen daarom op een speciale manier toe.

Narcegese
Geldt dit ook voor ons, anno 2022? Ik denk dat we daar heel voorzichtig mee moeten zijn. Wij zijn geen apostelen. De kaders daarvoor worden aan het einde van Handelingen 1 genoemd; apostelen moeten fysiek getuige geweest zijn van Jezus' bediening (vers 21-22). Voldoet u aan die eis? Veel christenen moeten eens ophouden met zichzelf continu in de tekst te lezen; het is in essentie narcegese. Een narcistische vorm van Bijbelstudie. Aan het geloof van de man uit Markus 9 werd bijvoorbeeld veel minder hoge eisen gesteld. Hij gaf immers zelf aan dat hij ongeloof had, maar wilde wel graag geloven en vroeg Jezus daartoe om hulp (Markus 9:23-24). Ook op andere plekken in de Bijbel zien we dat het geloof in de genezing soms wel te wensen over laat, maar zij desondanks toch genezen. Nergens in de volgende gebeurtenis zien we dat de kreupele man geloof laat zien. De discipelen moesten hem zelfs omhoog trekken!

" 2. En een man die vanaf de moederschoot kreupel was, werd daarheen gedragen. Men zette hem dagelijks bij de tempelpoort die de Schone genoemd wordt, om een liefdegave te vragen aan hen die de tempel binnengingen. 3. Toen hij Petrus en Johannes zag op het moment dat zij de tempel zouden binnengaan, vroeg hij of hij een liefdegave mocht ontvangen. 4. En Petrus keek hem met Johannes  doordringend aan en zei: Kijk ons aan! 5. En hij hield de ogen op hen gericht, omdat hij verwachtte iets van hen te ontvangen. 6. Petrus zei echter: Zilver en goud heb ik niet, maar wat ik heb, dat geef ik u: in de Naam van Jezus Christus de Nazarener, sta op en ga lopen! 7. En hij greep hem bij de rechterhand en richtte hem op, en onmiddellijk werden zijn voeten en enkels vast. 8. En met een sprong stond hij overeind en liep rond, en hij ging met hen de tempel in, lopend en springend en God lovend." (Handelingen 3:2-8, HSV)

Niki
​Wonderen gebeuren nog steeds. Daar is voor mij geen twijfel over mogelijk. Ik heb dit zelf heel dichtbij mogen ervaren. Dat betekent echter niet dat God áltijd elk gebed verhoort. De voorbeelden die Wommack noemt, zoals het verhaal van Niki, geloof ik dan ook direct. Soms kunnen zonden in de weg zitten, en dan is het goed om die te belijden. Maar zoals we zagen in het geval van bijvoorbeeld Job en Paulus, verhoort God niet altijd automatisch élk gebed. Soms heeft lijden zoals ziekte een functie. En ik heb gezien wat voor vernietiging het gedram van sommige Bijbelleraren kan aanbrengen in de levens van mensen. Zo hoorde ik eens een verhaal van iemand die als kind een operatie geweigerd werd, omdat zijn ouders wilden dat er eerst op God vertrouwd moest worden. Toen genezing na veel gelovig gebed uitbleef, raakte deze jongeman compleet van zijn geloof af. Is dit wat we willen door zó ver te gaan met onze theologie? Woorden hebben kracht, of het nu goede of slechte woorden zijn. Ze kunnen een zegen of een vloek zijn, vertelt Jakobus 3:10. Laten we toch heel voorzichtig zijn met wat we tegen de ander zeggen. Hoe goed bedoeld ook, soms is het beter om gewoon te luisteren en niet meteen klaar te staan met ons oordeel. Was dat immers ook niet wat de vrienden van Job deden? Wie dit boek heeft gelezen, weet hoe boos God op hen werd vanwege hun domme "adviezen". We kennen die ander vaak niet goed genoeg, en wie zijn wij dan om iets te zeggen over hoe groot of klein hun geloof is? Omdat ik deze serie leesbaar wil houden, wil ik het hierbij laten, hoewel ik er nog veel meer over zou kunnen zeggen. Ik hoop dat het u heeft geholpen in uw geloof. Laat ik besluiten met de woorden van Paulus. God bless! :)

"Niet dat ik dit zeg vanwege gebrek, want ik heb geleerd tevreden te zijn in de omstandigheden waarin ik verkeer. En ik weet wat het is vernederd te worden, ik weet ook wat het is overvloed te hebben; in elk opzicht en in alles ben ik ingewijd, zowel in verzadigd te zijn als in honger te lijden, zowel in overvloed te hebben als in gebrek te lijden. Alle dingen kan ik aan door Christus, Die mij kracht geeft." (Filippenzen 4:11-13, HSV)