Already, Not Yet?

In diverse rebuttals heb ik in de afgelopen jaren al veel eschatologische visies (zienswijzen m.b.t. de eindtijd) weerlegd. Er zijn echter een aantal minder bekende visies, die daarentegen wél in populariteit groeien. Één daarvan is een blend tussen preterisme en pretribulationisme. Deze blend wordt in populaire bewoordingen ook wel "Already, Not Yet" (A-NY) genoemd, en daarbij wordt verondersteld dat het boek Openbaring gedeeltelijk (prematuur) vervuld is. Een meer definitieve vervulling zal aan het einde van de tijd volgen. Premature elementen zouden we kunnen vinden in bijvoorbeeld 70 AD, waar Jeruzalem werd vernietigd. Het is een verleidelijke theorie, maar het heeft ook een aantal zwakke plekken. We zullen er in dit artikel dieper op ingaan.

"En toen de derde engel op de bazuin blies, viel er een grote ster uit de hemel, die brandde als een fakkel." (Openbaring 8:10a, HSV)

Kingdom Now
Already, Not Yet hangt ook nauw samen met Kingdom Now-theologie, en wil communiceren dat een deel van de eindtijd al gerealiseerd is, maar een ander deel nog niet. Het idee hiervoor komt uit teksten als Hebreeën 2:8-9, waar staat dat "alle dingen (...) onder Zijn voeten [zijn] onderworpen. Want bij het onderwerpen van alle dingen aan Hem heeft Hij niets uitgezonderd wat Hem niet onderworpen is. Nu zien wij echter nog niet dat Hem alle dingen onderworpen zijn, maar wij zien Jezus met heerlijkheid en eer gekroond, Die voor korte tijd minder dan de engelen geworden was, vanwege het lijden van de dood, opdat Hij door de genade van God voor allen de dood zou proeven." Er is dus een casus te maken voor het feit dat er alreeds dingen gerealiseerd zijn door Christus, maar tegelijk nog niet álles. Jezus is hier gekroond met glorie (already), maar nog niet alles is aan Hem onderworpen (not yet). In smalle zin heeft men dus gelijk: er is wel degelijk sprake van gerealiseerde en ongerealiseerde zaken als het gaat over de eindtijd en het Koninkrijk. De vraag is echter; hoever reikt die realisatie precies? Door ons die vraag te stellen, belanden we op het snijpunt van de discussie.

"En Hij kwam in Nazareth, waar Hij opgevoed was, en ging naar Zijn gewoonte op de dag van de sabbat naar de synagoge, en Hij stond op om te lezen. En aan Hem werd het boek van de profeet Jesaja gegeven, en toen Hij het boek opengedaan had, vond Hij de plaats waar geschreven stond: De Geest van de Heere is op Mij, omdat Hij Mij gezalfd heeft; Hij heeft Mij gezonden om aan armen het Evangelie te verkondigen, om te genezen wie gebroken van hart zijn, om aan gevangenen vrijlating te prediken en aan blinden het gezichtsvermogen, om verslagenen weg te zenden in vrijheid, om het jaar van het welbehagen van de Heere te prediken. En toen Hij het boek dichtgedaan en aan de dienaar teruggegeven had, ging Hij zitten, en de ogen van allen in de synagoge waren op Hem gevestigd. Hij begon tegen hen te zeggen: Heden is deze Schrift in uw oren in vervulling gegaan." (Lukas 4:16 ​-21, HSV)

Modus Operandi
Het idee achter A-NY is dat profetie veelal twee vervullingen kent. Er is een premature vervulling, en een ultieme vervulling. Of soms is er een gedeeltelijke vervulling, een lange pauze, en dan veel later een complete vervulling, zoals in het voorbeeld hierboven. Jezus citeert hier Jesaja 61:1-2a, maar laat vers 2b compleet achterwege. Het eerste gedeelte is dus vervuld, bij monde van Jezus, maar het laatste deel (de dag van de wraak) zal in de toekomst pas een vervulling krijgen. Blijkbaar is dit dus legitiem. Maar is deze manier van interpretatie áltijd valide? En is het wel helemaal eerlijk om die fragmentaire stijl ook te appliqueren op het lange visioen van Johannes? Het is immers één visioen; één openbaring (enkelvoud), niet openbaringen (meervoud). Profeten spreken op diverse manieren in verschillende tijdperken tot mensen (Heb. 1:1), en is het dan wel terecht dat we de modus operandi (manier van doen) op de éne plek in de Bijbel kopiëren en plakken naar een ander gedeelte? We zullen moeten kijken naar 1. de manier van communiceren (is het een droom, visioen of een woord dat tot een profeet komt?) en 2. de stijl van communiceren (is het poëtisch geschreven, is het een typologie, of is het een directe boodschap?) We pikken er drie oudtestamentische voorbeelden uit om de proef op de som te nemen. ​

Nahum
Ons eerste voorbeeld vinden we in Nahum, een klein boek van de profeet met dezelfde naam. Het hele boek is eigenlijk één visioen, en derhalve vergelijkbaar met het boek Openbaring. Lees het voor uzelf hier door, in verband met de beperkte ruimte in dit artikel. We zien al snel dat bepaalde elementen vervuld zijn, zoals vers 8 en 9, waar we lezen dat Ninevé (zie vers 1) vernietigd zal worden. In vers 10 wordt zelfs een heel specifiek detail verteld; dat de Assyriërs dronken zijn ten tijde van de Babylonische aanval. In hoofdstuk 3:12 wordt vermeld met welk gemak het fort veroverd wordt en in vers 15 over de brand waarmee het vernietigd wordt. Dat Ninevé compleet vernietigd is, is geen verrassing voor de meesten. Het is nu een ruïne. Maar dat Assyrische koning "veel wijn aan zijn soldaten had gegeven", is iets wat we leren van de geschiedenisschrijver Diodorus van Sicilië. Ook alle andere details bleken compleet vervuld te zijn, vertelt dr. Ken Johnson in zijn boek "Ancient Prophecies Revealed" (p. 34). Wel moeten enkele opvallende verschillen worden opgemerkt. Het boek is poëtisch opgezet qua structuur. Zo zijn de eerste verzen ingedeeld naar de letters van het Hebreeuwse alfabet, en lijkt de stijl soms wat hyperbolisch (vers 4-5, waar gesproken wordt over de zee die opdroogt en heuvels die wegsmelten), hoewel dat niet per sé een actuele gebeurtenis hoeft te beschrijven, maar meer een beschrijving is van Zijn almacht. 

Daniël
Omdat het boek van Daniël bestaat uit zowel historische gebeurtenissen als diverse visioenen, zullen we ons focussen op de hoofdstukken 10 tot en met 12. Deze drie hoofdstukken vormen één geheel, één visioen, hoewel zij ingedeeld zijn in diverse secties. Zo blijft het enigszins vergelijkbaar met Openbaring, wat óók 1 visioen is en tevens in te delen is in verschillende secties. U kunt het hier voor uzelf doorlezen. Hoofdstuk 10 is vooral een introductie, waar verteld wordt hóe de profetie tot Daniël kwam. In hoofdstuk 11 vinden we het meest interessante deel voor ons artikel, waar in vers 2 verteld wordt dat er nóg drie Perzische koningen aan de macht zullen komen. Het beschrijft voorts zó nauwkeurig wat er met het Perzische en vervolgens Griekse rijk zal gebeuren, dat historici eraan twijfelen of Daniël niet ná de tijd geschreven is. Dat is echter onmogelijk, aangezien Daniël ook onderdeel uitmaakt van de Septuagint (de Griekse vertaling van het Oude Testament), dat al eerder geschreven werd dan het laatste deel van de profetie over Antiochus Epiphanes. Bovendien legitimeerde Jezus Zélf dit boek, en zelfs de gruwel van de verwoesting uit deze sectie, in Mattheüs 24:15. Dr. Ken Johnson beschrijft tot in detail hoe álle profetieën die aan het begin van hoofdstuk 11 genoemd worden, zeer nauwkeurig zijn vervuld (p. 33-34, 39-40, 43-46). Hij stelt vast dat het hoofdstuk in elk geval tot en met vers 33 is vervuld. In vers 35 zien we echter een shift naar de eindtijd, aangezien gesproken wordt over "de tijd van het einde". Hetgeen daarná volgt, wordt over het algemeen als niet-vervuld beschouwd, maar als volledig toekomstig. Dus ja, er is wel degelijk sprake van een "Already, not yet" eschatologie in dit visioen, maar daarbij wordt dat wel duidelijk aangegeven in de tekst. Ook is het niet fragmentair, maar staat alles duidelijk geordend bij elkaar. Hetgeen vervuld is, vinden we in de eerste 33 verzen, en hetgeen nog onvervuld is in de laatste 10 verzen van hoofdstuk 11 (en de rest van het boek natuurlijk, te weten hoofdstuk 12). Het is in die zin geen hap-snap profetie, zoals we soms bij andere profeten zien, waarbij vers 1 bijvoorbeeld vervuld is, vers 2 niet, vers 3 weer wel en vers 4 dan weer niet.

"Ik sloeg mijn ogen op en zag, en zie: vier hoorns. En ik zei tegen de Engel Die met mij sprak: Wat betekenen deze hoorns? En Hij zei tegen mij: Dat zijn de hoorns die Juda, Israël en Jeruzalem verstrooid hebben. Vervolgens liet de HEERE mij vier smeden zien. Toen zei ik: Wat komen die doen? Hij zei: Dat waren de hoorns die Juda verstrooid hebben, zozeer dat niemand zijn hoofd kon opheffen. Maar dezen zijn gekomen om hun schrik aan te jagen en om de hoorns van de heidenvolken neer te werpen, die de hoorn opgeheven hebben tegen het land Juda om het te verstrooien." (Zacharia 1:18-21, HSV)

Zacharia
In het boek Zacharia lezen we ook weer van diverse visioenen. Hierboven staat het vrij korte tweede visioen uitgeschreven. Laten we samen eens kijken hoe we dit kunnen duiden. Allereerst valt op hoe compact de visioenen van Zacharia over het algemeen zijn, en deze hoort samen met het zesde visioen (hoofdstuk 5:1-4) nog wel bij de meest beknopte. In feite is er één centraal thema in dit visioen, en dat is hoe er vier "hoorns" (symbolen van autoriteit in de Bijbel) betrokken zijn bij het verspreiden van Juda en Israël. Dr. Andy Woods ziet in zijn prekenserie over Zacharia een verband met de vier rijken (gerepresenteerd door vier dieren in dit visioen) uit Daniël 7; al deze rijken hebben er op hun eigen manier voor gezorgd dat de Israëlieten verspreid raakten over de aarde. Het begon met de ballingschap naar Babylon, wat werd voortgezet door het Medo-Perzische Rijk en later het Griekse rijk. Hoewel er veel Joden terugkeerden, bleven er ook velen in het buitenland wonen en assimileerden soms met de bevolking. Daarna kwam ook het vierde rijk (het Romeinse Rijk), en zorgde zelfs voor een veel grotere diaspora; de Joden raakten nog veel verder over de wereld verspreid. Dit alles is natuurlijk allemaal al gebeurd. Zacharia zat op dát moment echter nog wel middenin de tijdslijn van deze profetie. Andere visioenen van Zacharia zijn echter compleet toekomstig, zoals het zevende visioen.

"En de Engel Die met mij sprak, trad naar voren en zei tegen mij: Sla toch uw ogen op en zie wat daar tevoorschijn komt. Ik zei: Wat is dat? Hij zei: Dat is een efa die tevoorschijn komt. Hij zei: Dat is het oog dat over hen waakt in heel het land. En zie, een loden deksel werd opgelicht, en er was een vrouw, die midden in de efa zat. En Hij zei: Dit is vrouwe Goddeloosheid. Hij wierp haar terug midden in de efa en Hij wierp het loden gewicht op de opening ervan. Ik sloeg mijn ogen op en zag, en zie, twee vrouwen kwamen tevoorschijn met de wind onder hun vleugels. Zij hadden vleugels als de vleugels van een ooievaar en zij tilden de efa op tussen de aarde en de hemel. Toen zei ik tegen de Engel Die met mij sprak: Waar brengen zij deze efa heen? Hij zei tegen mij: Naar het land Sinear om voor haar een huis te bouwen. Is het gereed, dan wordt zij daar op haar voetstuk geplaatst." (Zacharia 5:5-11, HSV)

Babylon
Dr. Chuck Missler geeft in zijn Bijbelstudie over Zacharia 5 aan dat het hier gaat over hoe "Mysterieus Babylon" weer naar haar oorspronkelijke plek wordt gebracht, in de vlakte van Sinear (dat is het huidige Irak). Ook dr. Andy Woods beschrijft iets soortgelijks in zijn studie over dit onderwerp. Is dat al gebeurd? Nee. Hoewel wijlen Saddam Hoessein wel enige moeiten heeft gedaan om Babylon te herstellen, is het grotendeels nog een ruïne. 

In Zacharia 5 gaat het niet over UFO's

Onthulling
Wanneer we alles wat we ontdekt hebben, naast elkaar leggen, zien we dat er toch wel duidelijke richtlijnen zijn als we kijken naar het boek Openbaring. Het is één visioen, met een duidelijke structuur en chronologie. Het zesde zegel wordt bijvoorbeeld níet verbroken voordat het eerste zegel is gebroken. Dat slaat nergens op. Ook zou het vreemd zijn als we de helft van het boek als "reeds vervuld" zouden lezen, want het wordt beschreven als een onthulling (het Griekse woord voor openbaring is apocalyps, wat onthulling betekent). Hoe kan dit boek, want onmiskenbaar ná 70 AD is geschreven (zie mijn uitgebreide rebuttal hier, met name de pagina's 94-96 en 108-110), dan dus iets beschrijven wat enkele decennia eerder is gebeurd? That makes no sense. Op zijn minst zullen we vast moeten stellen dat alles in dit boek ná ca. 90 AD gebeurd moet zijn. Dat maakt de meeste preteristische lezingen al ongeldig, en ook veel van A-NY.

Structuur
De structuur van het boek wordt duidelijk gegeven in hoofdstuk 1:19: "Schrijf nu op wat u [1] hebt gezien, en [2] wat is, en [3] wat hierna zal geschieden." Zoals we al ontdekten, was het boek hoofdzakelijk een onthulling, dus hetgeen Johannes tot dan toe had gezien bevatte weinig historisch vervulde elementen. Hetgeen op dat moment ís, wordt beschreven in de volgende 2 hoofdstukken. In hoofdstuk 2 en 3 wordt als het ware de balans opgemaakt van de status quo, en krijgen 7 specifieke kerken complimenten, bemoedigingen of worden met strenge woorden toegesproken. Vanaf hoofdstuk 4 wordt heel duidelijk gemaakt dat we naar sectie 3 gaan. In dezelfde Griekse woorden (meta tauta) als Openbaring 1:19 wordt hoofdstuk 4:1 afgetrapt. Hierna, betekent dit in het Nederlands. Waar oudtestamentische profetieën soms wat hapsnap zijn, is er hier sprake van een heel duidelijke structuur. 

Vorm
Het is ook nauwelijks poëtisch te noemen. Het leest als een vrij feitelijk ooggetuigenverslag; de typische hyperbolen die we soms in de oudtestamentische profetieën tegenkomen lijken vrijwel absent. Het lijdt mijns inziens daarom geen twijfel dat we het boek vanaf hoofdstuk 4 nog als compleet toekomstig moeten beschouwen. Eventuele gelijkenissen met historische gebeurtenissen berusten dan ook op toeval, of zijn als een soort schaduw van toekomende zaken (Kol. 2:17). Net zoals we een létterlijke vervulling hebben gezien van Daniël 11:1-33, zonder daarbij willekeurig te zijn, zullen we ook weer een zeer nauwkeurige vervulling gaan zien van het boek Openbaring.

"En de eerste engel blies op de bazuin, en er kwam hagel en vuur, vermengd met bloed, en dat werd op de aarde geworpen. En het derde deel van de bomen verbrandde, en al het groene gras verbrandde." (​Openbaring 8:7, HSV)

Tweedeling
De tweedeling die we soms zien in een visioen, heeft te maken met het geven van autoriteit aan het woord van degene die het visioen ontvangt. De vrij directe vervulling van Daniël 11:1-33 geeft autoriteit aan de rest van het hoofdstuk aan de lezers in laatste paar eeuwen voor Christus, als u begrijpt wat ik bedoel. Degenen die dit boek in hun bezit hadden, wisten dat zij er zuinig op moesten zijn en het nauwkeurig handmatig moesten kopiëren, omdat de vervulling van het eerste deel óók betekende dat het laatste deel (35-45) bewaarheid zou gaan worden. Ook in Openbaring zien we dit terug; er is een vrij directe vervulling te zien in de hoofdstukken 2 en 3, wat het gehele boek autoriteit gaf. Dit betekende dat de ontvangers van dit boek er zuinig op moesten zijn, want ook het laatste deel (hoofdstuk 4 tot en met 22) zal dan in later tijd net zo nauwkeurig vervuld gaan worden. 

Slot
Concluderend kan ik zeggen dat er inderdaad wel degelijk sprake is van een gedeeltelijke realisatie, maar dat die duidelijk aangegeven wordt in de structuur van de tekst. We zien dit in Daniël 11:35 of Openbaring 4:1 bijvoorbeeld. Verder is het boek Openbaring nog compleet ongerealiseerd. Zoals u ziet, is het verstandig om een zo letterlijk mogelijke achting voor de schrift te hebben. Het is niet per sé een zaligheidskwestie als het gaat om de eschata, maar het geeft ons wél de meest heldere kijk op de wereld zoals hij is. Als u anders denkt over de eindtijd, staat dat u natuurlijk helemaal vrij. Ik denk alleen dat u uzelf daarbij tekort doet, en u de tekenen van de tijd misschien niet altijd even scherp in beeld krijgt. In dit artikel heb ik mijn gedachten gedeeld, en ik hoop dat u daar iets aan hebt gehad. De pretribulationaire visie is naar mijn mening de zienswijze die het meest coherent is. Ik heb in diverse artikelen en e-books de meeste bekende tegenwerpingen kunnen pareren. Ik wil u bij vragen uitnodigen om de bijbehorende categorieën te raadplegen, of de sectie e-books. Mocht u daarentegen tóch nog andere vragen hebben, schroom dan niet om die te stellen in het reactiegedeelte hieronder of via de mail. God bless! :)