Het Nieuwe Jeruzalem (Deel I): Cruciale Nieuwe Informatie

De traditionele premillenniële eschatologen hebben de volgorde van het boek Openbaring lang als chronologisch gezien, en doen dat voor een groot deel nog steeds. Ik ben daar persoonlijk al enige tijd van afgestapt. Wie schrift met schrift vergelijkt, kan niet anders dan concluderen dat zo'n positie niet houdbaar is. Het boek Openbaring bevat naar mijn idee veel dezelfde ideeën die elkaar soms overlappen, maar waarin er van perspectief gewisseld wordt. In een eerder artikel heb ik daar uitgebreider over geschreven, voor wie daar niet bekend mee is. In de blogpost van vandaag wil ik vanuit een artikel van Bible Prophecy Magazine laten zien dat ook het laatste deel van Openbaring mogelijk niet helemaal chronologisch is, maar dat er van perspectief gewisseld wordt. De implicaties daarvan zijn echter flink. Het zet het traditionele idee over de eindtijd toch wel in een behoorlijk ander licht. Laat me allereerst heel duidelijk maken dat ik nog steeds geloof in een millennium, in de eeuwigheid en in de hemel, maar dat daarin wat nieuwe nuances overwogen moeten worden. Neem de tijd om de informatie hieronder rustig tot u te nemen en te onderzoeken, en vorm uw eigen mening.

"En ik, Johannes, zag de heilige stad, het nieuwe Jeruzalem, neerdalen van God uit de hemel, gereedgemaakt als een bruid die voor haar man sierlijk gemaakt is." (Openbaring 21:2, HSV)

Stad
Hoewel Bible Prophecy Magazine hoofdregisseur dr. Alan Kurschner een prewrather is, en we dus een verschil van mening hebben over het moment van de opname (die is naar mijn idee nog steeds vóór de verdrukking), is de manier waarop hij de Bijbel benadert over het algemeen prettig en academisch. Ook het Bible Prophecy Magazine straalt dit uit, hoewel het betreffende artikel niet door een academica is geschreven. Het is geschreven door Janet Willis, een Amerikaanse schrijfster die ook het boek "What on Earth is Heaven Like?" schreef. Ik begon sceptisch aan het artikel, maar zag al snel dat ze iets groots op het spoor was. Net als Kurschner is ze grondig, en gaat ze niet akkoord met één uit-de-context-getrokken Bijbelvers, maar vergelijkt schrift met schrift. "Waar gaat dit allemaal over?" vraagt u zich af. Ik zal u niet langer in spanning houden. Willis vergelijkt Ezechiëls laatste hoofdstukken met de laatste hoodstukken van Openbaring, en ziet daarin een parallel die anderen voor haar wel hebben vermoed, maar nooit hard konden maken. Door de maten van de steden uit de laatste hoofdstukken van Ezechiël en die van Openbaring nader te bestuderen, bleek dat die vrijwel dezelfde afmetingen hadden. Dat is een boude uitspraak, en die zal ik hieronder daarom kernachtig proberen uit te leggen. Voor de precieze data wil ik u echter vragen het originele artikel te raadplegen.

"In visioenen van God bracht Hij mij naar het land van Israël. Hij zette mij op een zeer hoge berg, met daarop aan de zuidzijde iets als het bouwsel van een stad."
​(Ezechiël 40:2, HSV)

Ezechiël
Willis geeft aan dat Ezechiël behalve de tempel (waar het in die laatste hoofdstukken het meest over gaat), ook een stad beschrijft. In eerste instantie lijkt deze toekomstige tempel met een stad vergeleken te worden, maar in hoofdstuk 45 en 48 wordt er ook daadwerkelijk een separate stad genoemd. De lijn tussen tempel en stad lijkt dun. Gaat het niet gewoon over hetzelfde? En zo ja, hoe kan dat dan? Want er was toch geen tempel in het Nieuwe Jeruzalem (Openbaring 21:22)? Merk op dat Ezechiël de tempel en de stad apart beschrijft in hoofdstuk 48. In vers 10 heeft hij het over het heiligdom, dat in het midden van het "heilige hefoffer" ligt. Dat is een heel vreemde vertaling, want het gaat hier om een gigantisch stuk land. Andere vertalingen geven aan dat het hier om een stuk grond gaat dat apart gezet is. Een heilig stuk grond, als het ware. Dit vierkante stuk wordt in drie stroken verdeeld. De bovenste strook is voor de Levieten (vers 13), de middelste strook voor de Zadokieten, waar de tempel in het midden ligt (vers 10-11), en ten slotte de onderste strook waar de stad in het midden ligt (vers 15). Hieronder een schematische weergave.

"Zij had een grote en hoge muur met 12 poorten, en bij die poorten 12 engelen. Ook waren er namen op geschreven, namelijk van de 12 stammen van de Israëlieten." (Op. 21:12, HSV)

Johannes
Ook wanneer we naar andere eigenschappen kijken, valt de gelijkenis tussen wat Ezechiël en Johannes beschrijven, erg op. Zo heeft Ezechiël het over 12 poorten, met de namen van de 12 stammen (Ez. 48:31-34) en Johannes ook (Op. 21:12). Verder staan ze beide op een verhoging, hebben ze beide geen tempel (die staat immers op een andere plek, zoals we gezien hebben), hebben ze beide een vierkante basis, en nog veel meer gelijkenissen die ik hieronder weer in een schema heb neergezet. Een verschil is dat het nieuwe testament de namen van de apostelen toevoegt. De reden dat dit in het Oude Testament niet genoemd wordt, ligt natuurlijk voor de hand. De apostelen waren nog niet geboren, en het had de lezers van Ezechiëls directe publiek niets gezegd. Het was dus (nog) niet relevant, en daarom wordt dit niet aan Ezechiël getoond. Een ander verschil is dat de hoogte van de stad niet besproken wordt in Ezechiël. Een stad die zo hoog is, zou toch moeten opvallen, nietwaar? Merk allereerst nog eens op dat Ezechiël sowieso veel meer aandacht schenkt aan de tempel in deze laatste 9 hoofdstukken. Hij focust zich bij de verdeling van het land dan ook eigenlijk maar op 2 dimensies. Het is meer een plattegrond die in woorden uitgelegd wordt aan het publiek. 

Openbaring
Het belangrijkste verschil is echter de afmeting van beide steden. Hoe kan dat verschil verklaard worden? Gaat het hier niet gewoon om twee verschillende steden? Één in het millennium, en één in de eeuwigheid? Willis geeft aan dat de stad van Johannes uitzonderlijk groot is, als we de vertalers moeten geloven. De vertalers van De Basisbijbel geven aan dat de stad 220 kilometer breed, lang en hoog is. Natuurlijk is voor God niets onmogelijk, maar we moeten ons afvragen of hier niet een rekenfoutje gemaakt is. Wat staat er eigenlijk in de grondtekst? Willis beargumenteert met diverse bronnen dat hier eigenlijk een oude rekenmethode is gebruikt die in Griekenland in die tijd heel gebruikelijk was, waarbij het getal 220 eigenlijk in relatie tot de vierkante kilometers van de basis van het bouwwerk staat. Simpel gezegd, 220 vierkante kilometer. De vierkantswortel van 220 kilometer is bijna 15 kilometer. Elke zijde is dus bijna 15 kilometer. Ook de hoogte is bijna 15 kilometer. Dat is nog steeds bijna twee keer zo hoog als de Mount Everest, maar wel een stuk kleiner. Vergelijken we nu de stad waar Ezechiël over spreekt, dan zien we dat we bijna op dezelfde afstand uitkomen. In Ezechiël 45:6 vinden we het getal 5000, maar er wordt geen eenheid genoemd in de grondtekst. Sommige vertalers hebben hier een eenheid zoals een el (dat is ongeveer de lengte van de elleboog tot de hoogste vinger) geïnfereerd, maar het is maar zeer de vraag of dat hier ook het geval was. Willis geeft aan dat het meer voor de hand lag dat hier gemeten werd met een meetlat, zoals we bijvoorbeeld expliciet in Ezechiël 42:19 zien. In het artikel gaat ze veel verder op de data in dan ik zal doen, maar in feite komt ze op bijna hetzelfde getal uit als we net zagen in Openbaring 21. Er is een kleine marge, maar dat is logisch omdat er twee verschillende eenheden (meetlatten tegenover stadiën) werden gebruikt door Ezechiël en Johannes, in twee heel andere periodes, gescheiden door honderden jaren. We leven nu in een tijd waarin alles is gestandaardiseerd en exact meetbaar is, maar in de oudheid werden vaak lichaamsmaten gebruikt die konden variëren van tijd tot tijd. Het verschil is echter minimaal.

" 1. En ik zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, want de eerste hemel en de eerste aarde waren voorbijgegaan. En de zee was er niet meer. 2. En ik, Johannes, zag de heilige stad, het nieuwe Jeruzalem, neerdalen van God uit de hemel, gereedgemaakt als een bruid die voor haar man sierlijk gemaakt is. 3. En ik hoorde een luide stem uit de hemel zeggen: Zie, de tent van God is bij de mensen en Hij zal bij hen wonen, en zij zullen Zijn volk zijn, en God Zelf zal bij hen zijn en hun God zijn. 4. En God zal alle tranen van hun ogen afwissen, en de dood zal er niet meer zijn; ook geen rouw, jammerklacht of moeite zal er meer zijn. Want de eerste dingen zijn voorbijgegaan." (​Openbaring 21:1-4, HSV)

Millennium
Rest ons nu natuurlijk de cruciale vraag: "Wat betekent dit voor onze eschatologie?" Als Openbaring 21 en 22 ook over het millennium gaan, is er dan nog wel ruimte voor de eeuwigheid? Ja, absoluut. Hoe vaak staat er niet in de Bijbel dat wij eeuwig leven zullen ontvangen? Een andere vraag is natuurlijk: "Hoe kan het na het oordeel van de Grote Witte Troon opeens weer over het millennium gaan? Satan is nu toch veroordeeld en er is nu toch een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, waar geen tranen of pijn meer zal zijn?" Dit is een begrijpelijke vraag, waar ik ook even mee geworsteld heb. Toch is deze vraag niet moeilijk te beantwoorden, als we een ander belangrijk tekstgedeelte over het millennium in overweging nemen: een tekstgedeelte uit Jesaja 65. 

Een kubus? Ook een piramide kan even hoog zijn als hij lang en breed is. Is het originele idee van een piramide misschien gekaapt door satan?

" 17. Want zie, Ik schep een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Aan de vorige dingen zal niet meer gedacht worden, ze zullen niet meer opkomen in het hart. 18. Maar wees vrolijk en verheug u tot in eeuwigheid in wat Ik schep, want zie, Ik schep Jeruzalem een vreugde en zijn volk blijdschap. 19. En Ik zal Mij verheugen over Jeruzalem en vrolijk zijn over Mijn volk. Geen stem van geween zal erin meer gehoord worden, of een stem van geschreeuw." (Jesaja 65:17-19, HSV)

Nieuw
Ook dit gedeelte begint met dezelfde bewoordingen als de tekst hierboven. Het gaat over een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, tranen die niet meer zullen zijn en toch.. Toch zien we verderop in de tekst van Jesaja dat er nog steeds mensen zullen zondigen en sterven. Hoe kan dat? Als we goed kijken, zien we in Openbaring 21 en 22 ook nog steeds dat er mensen zijn die zondigen, alleen niet in de stad. Ze komen er niet in, vertelt Openbaring 21:27. Openbaring 22:15 geeft zelfs specifiek aan dat ze daarbuiten leven. Binnen in de stad is echter eeuwig leven. 

"En zij kwamen op over de breedte van de aarde, en omsingelden de legerplaats van de heiligen en de geliefde stad. Maar er daalde vuur van God neer uit de hemel en dat verslond hen." (Openbaring 20:9, HSV)

Oordeel
​"Maar.. Hoe zit het dan met het oordeel? Dat oordeel is toch al geweest aan het einde van hoofdstuk 20?" Dat klopt. Dat is de volgorde van de tekst inderdaad. Kijken we echter nauwkeuriger, dan zien we dat er in de eerdere verzen van Openbaring 20 ook al over een heilige stad gesproken wordt. Het lijkt erop dat de mensen die buiten de stad wonen niet zo blij meer zijn met hun situatie en proberen een coup te plegen. Ze voelen zich gesterkt doordat satan is losgelaten en proberen nog één finale poging. Dat resulteert echter niet alleen in de volledige overwinning over satan en de zijnen, maar zelfs in de overwinning over de allerlaatste vijand; de dood zélf. Johannes schakelt dan echter weer terug, en wil iets gaan vertellen over die stad, die hij kort in Openbaring 20:9 heeft geïntroduceerd. Ook hier is naar mijn idee mogelijk weer sprake van een Vantage Point-effect, zoals we eigenlijk in de hoofdstukken ervoor ook telkens hebben gezien. Het boek is niet per se zuiver chronologisch, maar thematisch. Telkens ligt de focus op een ander aspect van de eindtijd, en neemt Jezus de tijd om Johannes dat goed duidelijk te maken. 

Conclusie
Willis komt met een interessante en uitdagende theorie, die ik eigenlijk niet zomaar aan de kant kan schuiven. In bepaalde opzichten zorgt deze theorie voor een betere cohesie tussen allerlei datapunten uit de profetische boeken, maar tegelijkertijd wil ik ook voorzichtig zijn en niet meteen heel stellig zeggen dat het de absolute waarheid is. Laten we toch altijd bedenken dat eschatologie erg moeilijk te ontrafelen is, er veel symboliek gebruikt wordt en dat we slechts mensen zijn die de waarheid niet in pacht hebben. De reden dat profetie over de tweede komst van Christus soms zo vaag en ambigu is, is misschien wel precies om de reden dat de profetieën over Zijn eerste komst zo onduidelijk waren. De discipelen begrepen het pas nádat het gebeurde. En dat was ook precies de bedoeling, vertelt Paulus in 1 Korinthe 2:8. Het 100% correct begrijpen van profetieën is ook niet zaligmakend (als in: reddend). Geloven in Jezus' offer van verzoening voor onze zonden, dát is zaligmakend. Het is echter wel een zegen als we ze bestuderen, meldt Johannes in Openbaring 1:3. Daarbij scherpt ijzer elkaar. Wat is uw mening hierover? Laat het gerust in het reactiegedeelte weten, maar wees alstublieft respectvol naar elkaar. God bless! (:

" 7. Wij spreken echter de wijsheid van God, als een geheimenis; een wijsheid die verborgen was en die God vóór alle eeuwen voorbestemd heeft tot onze heerlijkheid; 8. een wijsheid die niemand van de leiders van deze wereld gekend heeft. Immers, als zij die gekend hadden, zouden zij de Heere der heerlijkheid niet gekruisigd hebben." (1 Korinthe 2:7-8, HSV)