Een antwoord op Xander (Deel I)

In de afgelopen maanden heeft collega-blogger Xander van Xandernieuws veel uitspraken gedaan, waarop we zo nu en dan gereflecteerd hebben. Het werd steeds duidelijker dat Xanders ideeën over het christendom radicaal anders waren dan wat de Bijbel vertelt, en vorig weekend besloot hij om dan ook maar volledig kleur te bekennen. Buiten dat Xander er nu eerlijk voor uit kwam dat hij geen christelijke site was, volgde er ook een frontale aanval op het christendom zoals de meesten van onze lezers dat kennen. Het christendom zoals dat is overgeleverd door de apostelen en daarna de Anteniceense kerkvaders, en herontdekt werd door de reformatoren. God is in de ogen van Xander een schurk, en het kruis van Jezus Christus is het teken van het beest. Ik hoop dat u me wilt vergeven dat ik nu alwéér een artikel aan de ketterijen van Xander wijd, maar aangezien veel lezers hier ook daar regelmatig te vinden zijn en mogelijk in verwarring zijn gebracht door zijn valse "evangelie", zie ik me genoodzaakt dit toch te adresseren.

Claim I: Alverzoening
Als eerste geeft Xander door zijn manier van retorische vragen stellen impliciet aan dat God iedereen wil redden. Het idee van de hel vindt hij barbaars. Dat gelovigen in de hemel feestvieren terwijl er op de "meest bloederige en gruwelijke manieren" wordt afgerekend met ongelovigen, is voor hem onverteerbaar. Xander geeft aan dat hij is opgegroeid in een heel streng gelovige omgeving, en dat daar zijn ervaringen grotendeels gevormd zijn. Een religie gebaseerd op angst, noemt hij dit. Hoewel ikzelf ook opgegroeid ben in het hart van de Bible Belt en ook elke zondag naar een behoorlijk strenge kerk ging, kan ik slechts gedeeltelijk relateren aan zijn ervaringen. Zelf heb ik ook 30 jaar een verkeerd begrip gehad van Wie God is en waarvoor Jezus precies kwam, maar gelukkig hebben een aantal sprekers me daarbij goed op weg geholpen. Namen als Chuck Missler of Andy Woods zijn me goed van dienst geweest om weer een juist zicht te krijgen op Wie God werkelijk is. 

Schuld
Het probleem is dat wij mensen (en helaas ook veel christenen - zelfs veel sprekers) niet goed begrijpen wat schuld is. We zien het misschien als iets triviaals, als een klein probleem wat wel even snel opgelost kan worden door "sorry' te zeggen. Als we de implicaties echter op ons in zouden laten werken, zouden we het probleem beter begrijpen. Simpelweg "sorry" zeggen is niet voldoende. Er is iemand schade toegebracht, en dat dient verzoend te worden. Dát is rechtvaardigheid. Een God Die de zonde niet zou bestraffen, is niet consequent. Wat zou u ervan vinden als er is ingebroken en de politie niet eens in actie komt? U mist wel spullen, of geld. Of als uw kind is ontvoerd? Dan zou u toch eisen dat iemand rechtvaardig handelt? Zou een simpel "sorry" voldoende zijn als uw kind is gedood door een schurk? We weten dat God 100% rechtvaardig is, maar tegelijk staat Hij Zichzelf ook voor op Zijn genade.

Genade
Genade en rechtvaardigheid gaan normaliter echter niet samen; genade impliceert dat iemand vrijstelling zal krijgen voor iets wat niet goed is, terwijl hij éigenlijk rechtvaardigheid (straf) verdient. Het één sluit het ander dus uit. Er is echter één uitzondering: het moment dat Iemand komt om die straf in jouw plaats te ontvangen, is er tóch voldaan aan de strafeis en tegelijk is er genade bewezen. Dit alles komt samen in de Persoon Jezus Christus. En dat is helaas wat Xander niet begrijpt, vermoedelijk doordat de sprekers in zijn omgeving die boodschap niet goed over hebben gebracht. Veel sprekers benadrukken die strenge kant van God, terwijl andere sprekers juist weer veel te veel inzoomen op de genadige kant van God. Beiden zijn echter waar, en een overwaardering van het één kan tot extreme visies leiden zoals Xander hier te berde brengt. God is in Xanders ogen een wrede en kwaadaardige demiurg geworden. Dit kon niet verder van de waarheid afstaan.

Evangelie
God is juist vol van genade, maar om die te kunnen uitoefenen, hoeft er maar aan slechts één voorwaarde te worden voldaan; geloven in dat substitutionaire offer van verzoening voor onze persoonlijke zonden, door Jezus Christus, aan het kruis, 2000 jaar geleden. We hoeven zelfs geen énkel werk te doen, vertelt Paulus ons in Efeze 2:8-9, want dat zou impliceren dat we moeten werken voor dit cadeau aan ons. God heeft het voor ons zo gemakkelijk mogelijk gemaakt, maar nog steeds wijzen de meeste mensen Hem helaas af, vaak doordat zij niet goed begrijpen wat het evangelie in feite is. Ook veel afsplitsingen van het christendom, zoals het katholicisme, heeft die belangrijke nuance niet goed gevat. Zij geloven in de waarde van geloven voor hun redding, maar voegen daar tegelijkertijd werken aan toe. Dit leidt tot systemen waarin mensen van alles "moeten", en zelfs de reformatoren zijn daarin niet grondig genoeg geweest. 500 jaar later zijn er nog steeds kerksystemen die mensen gevangen houden met een waslijst van allerlei regeltjes en tradities waaraan voldaan moet worden om de zaligheid te verdienen. Dát is echter niet het evangelie. Het evangelie is simpelweg te geloven in wat Jezus in onze plaats heeft gedaan; Hij heeft de wet perfect vervuld (Matth. 5:17-18) en is in onze plaats gestorven (Jes. 53:4-12). Er is dus niets meer dat wij hoeven te doen, behalve dit te geloven, tot onze zaligheid.

Werken
"Maar is dat niet een beetje te makkelijk?" vragen veel lezers zich nu vermoedelijk af. Natuurlijk is dat makkelijk, maar het is dan ook geen vrijbrief om maar te blijven zondigen (Rom. 6:1-2). "Ziet u? We moeten dus tóch wat doen!" Ook dit is een strikvraag, als we die door een klinische bril bekijken. Wanneer we dit echter in een liefdevolle en relationele context bezien, wordt misschien duidelijker hoe één en ander behoort te werken. God stelt Zichzelf voor als een liefdevolle Vader, en alle mensen op aarde kunnen Zijn kinderen worden (Joh. 1:12). Jezus stelt ons als kerk voor als een Bruid (Ef. 5:22-33), in een relatie waarin twee Personen Zich liefdevol aan elkaar committeren. Extrapoleer dit eens naar uw eigen ervaringen. Misschien hebt u kinderen, of bent u getrouwd of heeft u een relatie. Wat heeft u allemaal over voor de mensen om wie u geeft? Heel veel, toch? Ziet u dit als "werken"? Natuurlijk niet, u doet het uit alle liefde voor hen. Als het goed is, volgen de "werken" dus vanzelf, als u in Jezus begint te vertrouwen. En als u besluit om toch niet te "werken" aan uw relatie met Jezus, blijft u nog steeds behouden tot zaligheid, maar zult u wel loon verliezen (ref: 1 Kor. 3:10-15, 2 Joh. 1:8, Op. 3:11, etc.)

Hel
"Hoe zit het dan met degenen die Jezus afwijzen? Gaan die dan écht letterlijk naar de hel? Wat een gruwelijk idee!" denkt u wellicht. Misschien denkt u hierin te klinisch. Strikt genomen sturen deze mensen zichzelf naar de hel. Ze sluiten zichzelf buiten van wat God hen te bieden heeft. Vergelijk het met een vrouw die ervoor kiest om met een schurk te trouwen, en een potentiële liefdevolle partner af blijft wijzen. Wat denkt u dat er gebeurt als zij met die schurk trouwt en daarbij blijft? Ze zal mishandeling of mishandeling moeten ondergaan. Voor iemand die besluit in zonde te blijven leven en het offer van Jezus af blijft wijzen, blijft er niet veel anders over dan de hel. Het is in die zin een eigen keuze. Het loon van de zonde is immers de dood (Rom. 6:23). Redding is niet automatisch; onze soevereiniteit wordt door God altijd gerespecteerd. De implicatie is helaas wel dat dat enorm gruwelijke consequenties kan hebben. Dát is echte liefde: iemand laten gaan, ook al weten we dat dit grote gevolgen kan hebben. We kunnen onze liefde niet op iemand forceren. We kunnen echter wél op álle mogelijke manieren laten blijken dat we om iemand geven. ​

De karakterisering van God door Xander kon niet verder van de waarheid afstaan.

Straf
Het idee van actief straf geven aan mensen komt Xander vreemd voor. Maar wat zou ú doen als uw jonge kind naar de snelweg toe rent? U zou schreeuwen, ernaar toe rennen, en het kind met grof geweld wegtrekken van dat naderende gevaar. Dit is wat ook gebeurt in de levens van veel mensen. God waarschuwt hen. Eerst fluisterend zacht, maar als zij niet willen luisteren, zijn soms heftigere maatregelen nodig. Mensen maken soms heftige trauma's door, en hoewel die lang niet altijd door God veroorzaakt zijn, kan Hij die wel laten meewerken tot iets goeds (Rom. 8:28). Mensen komen hierdoor soms aan het einde van zichzelf, en roepen dan in hun laatste nood uit tot God. Weet dan dat Hij u áltijd zal redden! Alzo lief had Hij de gehele wereld, dat Hij Zijn eigen Zoon gaf (Joh. 3:16) voor ons. Om u te behouden van het ergste (de hel), laat Hij soms toe dat ons minder erge dingen overkomen. Dat klinkt misschien vreemd, maar in deze context is het misschien te begrijpen. God wíl ons eigenlijk helemaal niet straffen (Joh. 3:17), maar zal wel móeten, omdat Hij het aan Zichzelf verplicht is. Anders zou Hij inconsequent zijn, en dus niet onze aanbidding waardig.

Trauma
Ik snap dat Xanders ervaringen met het christendom traumatisch geweest zijn. Ook uit de reacties op zijn forum valt op te maken dat hij veel "lotgenoten" heeft. De waarheid is echter dat het niet God is die dit heeft veroorzaakt, maar de mensen die in Zijn kerk zijn binnengelopen. Of in sommige gevallen beter gezegd; geslopen. Niet iedereen die in het kerkgebouw aanwezig is, is christen. Er zijn daar soms valse leraren, wolven in schaapskleren (Matth. 7:15) en antichristen (1 Joh. 2:18-19). Daarom is het zo belangrijk dat we zélf leren om de Bijbel te lezen, en niet blind vertrouwen op wat de priester of voorganger zegt! En niet alleen lezen, nee... Bestuderen! In de oorspronkelijke context. Anders kan dit leiden tot de ernstigste ketterijen die men maar kan bedenken. Voor een on-point bespreken van het idee dat iedereen uiteindelijk gered zal worden, verwijs ik u graag naar het hoofdartikel omtrent het onderwerp; alverzoening. Ook het idee dat alle genezingen fake zijn, zoals Xander meldt, deel ik niet. Ik ben wel van mening dat er veel cowboys actief zijn binnen de charismatische beweging, wat voortkomt uit alweer een verkeerd begrip van de Bijbel. Zie daarvoor dit artikel of dit e-book. 

Claim II: Kerstening
Xander maakt een groot punt van het feit dat de katholieke kerk in de derde eeuwen heeft geprobeerd om de kerk te "kerstenen". Men heeft in die periode actief geprobeerd om de heidense gebruiken van de volken in Europa christelijker te maken. Kerstening, noemde men dat. Natuurlijk is dat een kwalijke zaak geweest, maar in hoeverre is het representatief voor wat men in de eerste eeuw geloofde en voor wat wij nu geloven? Het markeert een lange periode, waarin een aantal hardnekkige tradities hun intrede deden, maar dat betekent niet noodzakelijkerwijs dat álles verwerpelijk is. Laten we eerst eens teruggaan naar de basis. Hoe is het Nieuwe Testament ontstaan? Hoe leefde Jezus en hoe werden Zijn leringen opgevat door de mensen destijds? Hoe betrouwbaar zijn de bronnen die we hebben van die periode? Xander probeert met zijn relaas een vluchtige bom te leggen onder het fundament van het christendom, maar dat fundament is steviger dan u misschien geneigd bent te denken. Dr. Geisler en dr. Turek schrijven in hun werk "Ik heb te weinig geloof om een atheïst te zijn" het volgende op over hoe het Nieuwe Testament tot stand is gekomen.

​Nieuwe Testament
In een lang betoog bouwen zij een waterdichte casus op voor de betrouwbaarheid van het Nieuwe Testament. Hierin worden veel feiten genoemd, en de data liegt er dan ook niet om. Wanneer we de betrouwbaarheid van het Nieuwe Testament met ándere klassieke teksten vergelijken, moet opgemerkt worden dat het NT in een tijdsspanne van 25 jaar veelvuldig is gekopieerd. Jezus stierf rond het jaar 32 AD, en er waren toen dus nog veel ooggetuigen in leven. Als de claims van de apostelen nonsens waren geweest, waren er ongetwijfeld bewijzen van te vinden. Dat is echter niet het geval. Ter vergelijk: de oudste kopie van Homerus werd 500 jaar later gemaakt, de oudste kopie van Plinius 750 jaar later, en de oudste kopie van Caesar pas 1000 jaar later (p. 284). Dit zijn echter bronnen die de meesten van ons als betrouwbaar aan zullen nemen. Waarom zouden we al die kopieën van het Nieuwe Testament dan afwijzen? In een andere grafiek vergelijken Turek en Geisler het aantal kopieën; het Nieuwe Testament heeft bijna 6000 kopieën, terwijl Homerus er iets meer dan 600 heeft, Caesar 10 en Plinius slechts 7 (p. 284). De handgeschreven kopieën bevestigen de betrouwbaarheid van het origineel, want het is een bewijs van 1. het belang van dit origineel en 2. draagt dit bij aan een betere reconstructie van dit origineel. Er kunnen fouten ingeslopen zijn bij het handmatig kopiëren, dus het is belangrijk te focussen op wat zij allen gemeen hebben. In de kern blijven de belangrijkste zaken van het evangelie daarmee overeind: dat Jezus is gestorven, begraven en weer opgestaan ter verzoening van onze zonden. Ook buitenbijbelse bronnen zoals Josephus en Tacitus bevestigen veel van wat is opgeschreven door de apostelen (p. 337, 341).

Gnostiek
De leringen van Jezus gingen over op de apostelen, en van hen werd deze overgedragen op de zogenaamde Anteniceense kerkvaders, beter bekend als de apostolische vaderen. Polycarpus was bijvoorbeeld een leerling van Johannes de apostel, en Irenaeus was weer een leerling van Polycarpus. De uitvalsbasis van de leiders van deze christelijke tradities was hoofdzakelijk Antiochië, een plek die ook veelvuldig in de Bijbel wordt genoemd. In Handelingen 11:25-27 wordt duidelijk dat dit de bakermat is van het christendom. In de eerste drie eeuwen was er echter ook een concurrerende visie op het christendom, die voornamelijk gekleurd werd door invloeden vanuit Alexandrië; de zogenaamde gnostiek, waarbij het verwerven van kennis als de meest verheven deugd werd beschouwd. Er waren dan ook voortdurende polemieken tussen de gelovigen uit Antiochië en de gnostischen uit Alexandrië, die steeds meer de overhand begonnen te krijgen. Ook in de Bijbel zien we al iets van die strijd ontstaan, in bijvoorbeeld Handelingen 6:9-10. Waar de kopieën van het Nieuwe Testament voornamelijk in de eerste eeuw te plaatsen zijn, als er nog ooggetuigen in leven zijn die de claims eventueel hadden kunnen weerleggen, zien we dat de Alexandrijnse documenten die een meer gnostische benadering bepleiten, pas vanaf de tweede eeuw ontstaan, als ooggetuigen allang niet meer leven.

Codex
Er werden door de gnostici veel valse brieven verspreid en ook maakten zij hun eigen kopieën, die in recenter tijden door het vergaan van de voorheen oudste kopieën opeens meer waarde toegekend werd, door bijvoorbeeld het duo Westcott & Hort. De herkomst van de kopieën die zij gebruikten, was Egypte (de Codex Sinaïticus). Omdat deze kopie in de eerste eeuwen bekend stond als een gnostisch aangepaste versie, lieten de meeste vertalers deze links liggen, wat de goede staat van het document verklaart. Bovendien waren er destijds oudere kopieën beschikbaar, maar tegen de negentiende eeuw waren die vrijwel vergaan. Sindsdien is het een gewoonte om bij de meeste vertalingen ook in meer of mindere mate de Codex Sinaïticus te raadplegen, wat alleen maar voor meer verwarring zorgt. Enkel de Statenvertaling of de Engelse King James Versie is nog vanuit de oudere kopieën vertaald, hoewel die ook toen al wat gefragmenteerd waren. 

Constantijn
Xander zinspeelt op het gegeven dat de Bijbelse canon eigenlijk door keizer Constantijn is geïnitieerd, iets wat op zichzelf al onjuist is. De definitieve canon kwam pas in 367 AD, door bisschop Athanasius. Constantijn had vrij weinig te maken met de vorming van de canon van het Nieuwe Testament. Die canon was al geruime tijd bekend bij de apostolische kerkvaderen, zoals bijvoorbeeld blijkt uit het Muratoriaanse fragment (ca. 170 AD), ruim een eeuw eerder dan de concilie van Nicea. In dit document wordt ook de afwijkende canon van de gnosticus Marcion weerlegd. Polycarpus (de leerling van de apostel Johannes) ontmoette Marcion eens, en zei hem dat hij de "eerstgeborene van Satan" was, in reactie op zijn gnostische ketterijen. Helaas zien we in Xanders artikel veel van die Marcionische dwalingen terug, waarin de Schepper uit het Oude Testament als een kwaadaardige demiurg wordt neergezet. Het is wél zo dat Constantijn een grote invloed heeft gehad op de zogenaamde kerstening van het heidendom. We zien dat jammer genoeg nog in veel tradities terug, die hun oorsprong overduidelijk buiten de Bijbel vinden. Denk bijvoorbeeld aan het kerstfeest, wat oorspronkelijk een heidens feest was rond de midwinterzonnewende (Sol Invictus), en wat op 25 december gevierd werd. Dit terwijl Jezus vermoedelijk in het najaar geboren is. Ook werd het Paasfeest gekerstend, wat relatief gemakkelijk te doen was omdat ook het Joodse Pesach rond die tijd gevierd werd. In het Engels wordt het (helaas) nog steeds vaak Easter (genoemd naar de vruchtbaarheidsgodin Ishtar) genoemd. In het Duits wordt het Ostern genoemd, waar Ishtar als Ostara te herkennen is. Tradities als eieren beschilderen zijn vermoedelijk van heidense oorsprong en nadien ook geassocieerd met het christelijke Paasfeest. Een gemeenschappelijke deler hierbij is "nieuw leven", wat de opstanding met de vruchtbaarheidscultus van Ishtar trachtte te verzoenen. 

Conclusie
Het is natuurlijk enorm jammer dat de gnostici en daarna de Katholieke Kerk zo'n enorme stempel op het oorspronkelijke christendom hebben gedrukt. Toch is het niet eerlijk om dit pure christendom te beoordelen aan de hand van deze overduidelijke perversies. Dat sommige dingen gekerstend zijn, betekent niet noodzakelijkerwijs dat álles gekerstend is. Wat Xander hier doet is, zonder dit goed te onderbouwen met feiten en bronnen, het schetsen van een stropop die hij vervolgens keihard aanvalt. We hebben gezien dat het oorspronkelijke Nieuwe Testament bijzonder goed gedocumenteerd is; nog beter dan veel van wat we bijvoorbeeld over de Romeinse keizers of Griekse filosofen weten. De apostelen waren zelfs bereid te sterven voor waar zij in geloofden, en er waren nog vele ooggetuigen in leven die hun verslagen konden bevestigen. Het is uiterst onwaarschijnlijk dat de Bijbelse canon is vervalst of dat daar een gekleurde selectie op is toegepast. Het is een betrouwbaar verslag, en dus is het belangrijk dat we dit boek in haar eigen context beoordelen. We zullen in een tweede deel verder inzoomen op de andere extreme claims die Xander in het artikel doet. Laat u niet van de wijs brengen. God bless! :)