Ekklesia: Terug naar de Oorsprong van de Kerk

Nee, dit is geen sluikreclame voor een of andere nieuwe sekte. Dit artikel is bedoeld om een beeld te krijgen van wat we "kerk" noemen wel en niet is. Wat zegt de Bijbel er eigenlijk over? Anno 2023 lijken veel mensen totaal losgeweekt te zijn van hoe Jezus de kerk oorspronkelijk bedoeld heeft. Sommigen vereenzelvigen de kerk met het gebouw waar diensten worden gehouden, en daar zit natuurlijk een belangrijke nuance. Je kan je hele leven naar een kerkgebouw gaan op zondag, maar nooit echt bij die kerk hebben gehoord. Daarover later meer. Er zijn natuurlijk nog veel meer verschillen op te noemen tussen de zeg maar postmoderne kerk en de zogenaamde ekklesia, zoals Jezus de kerk in Mattheüs 16 introduceerde. Ik zou zelfs willen beweren dat de postmoderne kerk bijna niet verder van haar oorspronkelijke doel af kan staan. Laten we eens op een aantal van die grote verschillen inzoomen.

De eerste christenen kwamen samen in huizen.

" 18. En toen zij bij hem gekomen waren, zei hij tegen hen: U weet hoe ik, van de eerste dag af dat ik in Asia aankwam, heel de tijd in uw midden geweest ben 19. en de Heere gediend heb met alle nederigheid en veel tranen, en onder verzoekingen die mij overkomen zijn door de aanslagen van de Joden; 20. hoe ik niets van wat nuttig was, nagelaten heb u te verkondigen en te onderwijzen, in het openbaar en in de huizen, 21. en ik heb zowel tegenover Joden als Grieken getuigd van de bekering tot God en het geloof in onze Heere Jezus Christus." (Handelingen 20:18-21, HSV)

Gemeente
Veel postmoderne gemeentes hechten vandaag de dag veel waarde aan de omvang van hun ledenaantal en / of hoe groot hun gebouw is. Dit is echter niet iets wat we in de Bijbel terugzien. Ik ben lid geweest van een gemeente waar ongeveer als volgt geredeneerd werd tijdens het oudstenoverleg: "Een kerk hoort te groeien. Je kunt elke zondag wel onderwijs geven, maar als je ledenaantal niet groeit, is er iets mis. Een kind van 1 die klein is, is logisch. Als een volwassene nog net zo groot is als toen hij een kind was, klopt er iets niet. We moeten evangeliseren, en daarvoor moeten we zorgen dat onze diensten aantrekkelijker worden. We moeten jongeren zien aan te trekken met moderne muziek die aansluit bij hun leefwereld en diensten moeten meer het karakter van een evenement of concert krijgen." Voor de wereldse mens zal dit ongetwijfeld logisch klinken, maar er zijn hier een aantal flinke gedachtenkronkels. Allereerst schetst het voorbeeld van het kind wat zij geven, een vals dilemma. Het is niet Bijbels. Lees bijvoorbeeld eens wat Paulus hier schrijft over "baby-christenen".

"En ik, broeders, kon tot u niet spreken als tot mensen die geestelijk zijn, maar als tot mensen die nog vleselijk zijn, als tot jonge kinderen in Christus. Ik heb u met melk gevoed en niet met vast voedsel, want u kon dat nog niet verdragen; ja, u kunt dat ook nu nog niet, want u bent nog vleselijk. Als er immers onder u afgunst is en ruzie en tweedracht, bent u dan niet vleselijk en wandelt u dan niet naar de mens?"
​(1 Korinthe 3:1-3, HSV)

Groei
Het voorbeeld dat de gemeente waarover ik in de vorige alinea sprak, had móeten schetsen, had beter als volgt kunnen zijn: "Als een kleuter nog op zijn duim sabbelt, is dat schattig. Als een 20-jarige man dat doet, is het niet schattig meer. Dan is er iets grondig mis in zijn groei naar volwassenheid." Meten we geestelijke groei immers af in kwantiteit? Of juist in kwaliteit? Luister eens naar Jezus' woorden in Openbaring:

"Ik ken uw werken, verdrukking en armoede – u bent echter rijk – en Ik ken de lastering van hen die zeggen dat zij Joden zijn, maar het niet zijn; zij zijn namelijk een synagoge van de satan." (Openbaring 2:9, HSV)

Geld
Kijkt Jezus naar pracht en praal? Naar hoe goed het materieel met een gemeente gaat? Niet in de eerste plaats. Het gaat er in de gemeente van Laodicea (Op. 3:17) precies andersom aan toe. Daar berispt Hij hen als volgt: "Want u zegt: Ik ben rijk en steeds rijker geworden en heb aan niets gebrek, maar u weet niet dat juist u ellendig, beklagenswaardig, arm, blind en naakt bent." De buitenkant is minder belangrijk dan de binnenkant, is hier de boodschap. Hoewel hier over kerkgrootte niet specifiek iets gezegd wordt, zegt Jezus in Lukas 12:32 dat een kleine kudde niet bevreesd hoeft te zijn, omdat ook zij het koninkrijk zullen ontvangen. Hoewel het hier over Israël gaat, is de gemene deler dus dat we op God geen indruk hoeven te maken met wat wíj doen om de kerk groter te maken. Kijk eens wie de eer krijgt in de vorige zin! Wij? Dat lijkt me niet helemaal de bedoeling. Handelingen 2:47 vertelt duidelijk Wie mensen toevoegt aan de gemeente; dat is Niemand anders dan Jezus Christus. Wie de Bijbel goed leest, kan niet anders concluderen dan dat wanneer de gemeente primair wandelt met de Geest, groei vanzelf komt. En evangelisatie is daarin zeker niet onbelangrijk, maar laten we oppassen dat we geen compromissen met de wereld sluiten.

"En word niet aan deze wereld gelijkvormig, maar word veranderd door de vernieuwing van uw gezindheid om te kunnen onderscheiden wat de goede, welbehaaglijke en volmaakte wil van God is." (Romeinen 12:2, HSV)

Gelikt
Een andere verkeerde vooronderstelling, is dat de kerk zich aan moet gaan passen aan de tijdsgeest. Aan de postmoderne wereld, waar allerlei waarden botsen met de woorden uit de Bijbel. Steeds meer merken we dat kerken dit proberen te verdoezelen of verzoenen. Waarom? Omdat kerken hun boodschap in toenemende mate afstemmen op een breed publiek. Ze willen niemand afschrikken, en daarmee krijgen dus velen de kans om de kerk binnen te lopen, denkend dat het schijnbaar oké is om in bepaalde zonden te blijven volharden. Zulke mensen worden geen volwassen christenen, en krijgen soms belangrijke posities in die gemeenten, waardoor het in een vicieuze cirkel belandt. Uiteindelijk verwordt het tot een deïstisch therapeutisch praatclubje, waarvan de voorgangers de kerk leegprediken, omdat de noodzaak voor een Redder niet meer evident is. Waarom zou iemand dan nog elke zondag erediensten blijven bezoeken? Waarom hebben zij de kerk dan nog nodig? Vaak horen zij namelijk vanaf de kansel dat zij mooi zijn zoals ze zijn. Dat is juist het probleem; we zijn níet mooi zoals we zijn, en daarom juist hebben we Jezus nodig. Door een dienst er gelikt uit te laten zien, communiceren we dat de essentie van het christendom in de vorm (het uiterlijk vertoon) zit, terwijl de kracht van het evangelie juist zit in de boodschap over Jezus' en Zijn verlossende werk. We houden onszelf én de wereld voor de gek als we hier niet de absolute prioriteit van maken.

" 32. En de menigte van hen die geloofden, was een van hart en een van ziel; en niemand zei dat iets van wat hij bezat, van hemzelf was, maar alles hadden zij gemeenschappelijk. 33. En de apostelen legden met grote kracht getuigenis af van de opstanding van de Heere Jezus; en er was grote genade over hen allen. 34. Want er was ook niemand onder hen die gebrek leed; want allen die landerijen of huizen bezaten, verkochten die en brachten de opbrengst van het verkochte en legden die aan de voeten van de apostelen. 35. En aan ieder werd uitgedeeld naar dat men nodig had." (Handelingen 4:32-35, HSV)

Gemeenschappelijk
In de steeds individualistischer wordende samenleving, zien we met name in de Westerse kerken een zorgwekkende trend ontstaan. Waar in Handelingen christenen alles met elkaar deelden op veel vlakken, zien we in de postmoderne kerk meer fragmentatie. Steeds meer leven christenen voor zichzelf. Zoals u in de tekst hierboven kunt zien, was er een bepaalde wederkerigheid als het ging om het geven van geld. Het geld ging naar de apostelen, maar werd door hén weer verdeeld over de gemeente. Dit is iets wat we bij bepaalde welvaartspredikers anno 2023 niet herkennen. Zij bezitten privéjets, sportauto's en baden in allerlei andere luxe. Dit kan bijna niet verder van de werkelijkheid in het boek Handelingen af staan. Het leven van een christen wordt vooral juist gekenmerkt door lijden, verdrukking en gevangenschap, als we de Bijbel lezen. Niet door oppervlakkig vermaak, genot en materialisme. Het is in veel van deze gemeentes een zelfgericht evangelie geworden, niet een evangelie dat primair focust op Jezus.

Gelaagdheid
Maar niet alleen de charismatische gemeenten hebben schuld aan de metamorfose van de kerk. Ook in meer traditionele kringen zien we verontrustende dingen. Zo zijn sommige kerken wel erg "gelaagd". In mijn kerkelijke jeugd bleven we staan als de dominee binnenkwam en de ouderlingen achter hem aan liepen, tot zij waren gezeteld in een apart gedeelte links vooraan in de kerk (rechts vanaf de kansel gezien). Er was een voelbare afstand tussen de voorganger, ouderlingen, diakenen en de rest van de gemeente. Jezus ageert daar sterk tegen in de zeven brieven uit Openbaring, als hij spreekt over de Nikolaïeten (Nikos = heerser, laos = mensen). Vermoedelijk bezondigden deze kerken zich aan het belangrijker maken van één groep ten koste van de rest. In Christus zijn we allen gelijkwaardig, en zouden we zonder aanzien des persoons moeten handelen en wandelen. En zelfs de geestelijke gaven die individuele gemeenteleden hebben, zouden hen niet het gevoel moeten geven dat zij meer zijn dan de ander, zo meldt Paulus in 1 Korinthe 12. We zijn allemaal anders, met verschillende geestelijke gaven, en hebben elkaar nodig. Waar zou de voet zijn zonder het oog? Dan weet iemand immers niet waar hij loopt. De apostelen noemden zichzelf in de Bijbel steevast dienstknecht, soms ook vertaald als "slaaf". Hiermee gaven zij aan dat zij de ander wilden dienen, niet over hen heersen. Dienen gebeurt vanuit liefde en zelfopoffering, heersen gaat ten koste van de ander en is uit op zelfverheerlijking. Bij dienen is men gericht op geven. Bij heersen vooral op nemen.

"Dwaal niet! Ontuchtplegers, afgodendienaars, overspelers, schandknapen, mannen die met mannen slapen, dieven, hebzuchtigen, dronkaards, lasteraars en rovers zullen het Koninkrijk van God niet beërven." (1 Korinthe 6:10, HSV)

Gecorrumpeerd
Verder is er een kenmerk dat helaas in alle typen kerken voorkomt momenteel; de acceptatie van immoraliteit. Steeds meer kerken beginnen mee te gaan in het LGBTQ-narratief. Wat wij mensen daar ook van vinden, is echter compleet irrelevant. Het gaat erom wat God ervan vindt! Hij geeft in zowel het Oude als het Nieuwe Testament echter duidelijk aan dat dit een gruwel is. We zien dat er door zichzelf continu in de slachtofferrol te gooien, geprobeerd wordt om op het schuldgevoel van christenen in te spelen. Teksten worden hiervoor misbruikt. Dat Jezus omging met hoeren en tollenaars. En dat Hij vergeving bood. Het stukje "Ga heen en zondig niet weer" wordt gemakshalve dan maar even over geslagen. Ja, natuurlijk kan een homoseksueel gered worden. Maar het is niet de bedoeling dat hij of zij in die zonde blijft. Want dat is het: zonde. Laten we het niet mooier maken dan het is. We zien dit helaas in alle typen kerken. Van charismatisch tot gereformeerd. Een omgekeerd evangelie. We moeten de zonde niet omarmen, maar juist geloven dat we daarvan gered moeten worden.

Geloof
Veel kerken missen de belangrijkste boodschap, de kern van wat de kerk zou moeten zijn; men weet vaak niet eens meer precies wat het evangelie is. Het evangelie is de kracht tot zaligheid (Rom. 1:16), dus het is toch wel heel belangrijk dat we dát in elk geval goed hebben, toch? Helaas kom ik bijna geen voorgangers meer tegen in het echte leven of het internet die het evangelie goed prediken. Meestal wordt er iets aan toegevoegd. Dit terwijl het heel kernachtig in 1 Korinthe 15:1-6 wordt verwoord; we hoeven enkel a. te geloven dat Christus b. is gestorven, c. begraven en d. weer opgestaan tot e. verzoening van onze zonden. Geloof in die genade is voldoende, vertelt Paulus in Efeze 2:8-9, en werken vloeien daar als het goed is uit voort (vers 10); het is geen voorwaarde tot die redding, maar juist een gevolg. Elk evangelie dat hier iets aan toevoegt, is een vals evangelie, leren we uit Galaten 1:6-9. Pastor Dennis Rokser (die het evangelie gelukkig wél heel goed snapt) zei ooit treffend in zijn preek: "Is het u weleens opgevallen dat zelfs elk vals evangelie wél geloof noemt als een voorwaarde?" Zelfs katholieken zullen het belang van geloof belijden. Zij menen echter ook dat werken een belangrijke plaats in zouden moeten nemen in het evangelie. Ook zijn er groepen die in het zogenaamde "volle evangelie" geloven, waarbij we ook aan wonderen en tekenen moeten denken. Of dat je in tongen moet spreken om te bewijzen dat je gered bent. Dit soort dingen zien we soms in de evangelische of pinkstergemeenten. Of dat wanneer er geen goede vruchten te zien zijn, iemand niet gered kán zijn. Dat zien we juist weer in de meer traditionele gemeenten. Eigenlijk is er bijna geen kerk meer te vinden die het échte, pure evangelie nog predikt, is mijn ervaring.

" 15. Ik ken uw werken, en weet dat u niet koud en niet heet bent. Was u maar koud of heet! 16. Maar omdat u lauw bent en niet koud en ook niet heet, zal Ik u uit Mijn mond spuwen. 17. Want u zegt: Ik ben rijk en steeds rijker geworden en heb aan niets gebrek, maar u weet niet dat juist u ellendig, beklagenswaardig, arm, blind en naakt bent. 18. Ik raad u aan dat u van Mij goud koopt, gelouterd door het vuur, opdat u rijk wordt, en witte kleren, opdat u bekleed bent en de schande van uw naaktheid niet openbaar wordt. En zalf uw ogen met ogenzalf, opdat u zult kunnen zien. 19. Ieder die Ik liefheb, wijs Ik terecht en bestraf Ik. Wees dan ijverig en bekeer u. 20. Zie, Ik sta aan de deur en Ik klop. Als iemand Mijn stem hoort en de deur opent, zal Ik bij hem binnenkomen en de maaltijd met hem gebruiken, en hij met Mij." (Openbaring 3:15-20, HSV)

Geïnfiltreerd
De kerk zoals we dat tegenwoordig noemen, is er dus beroerd aan toe. De échte kerk is en blijft de groep christenen die enkel bovenstaande punten van het evangelie gelooft, en daar niets aan toevoegt. Punt. Zelfs de zonden in de alinea's erboven, kunnen dat niet ongedaan maken. Merk op dat zij dan wel gered zijn, maar geen erfdeel zullen krijgen. Het koninkrijk binnengaan of beërven is nogal een verschil. U kunt iemands huis binnengaan, maar dat betekent nog niet dat u het zilveren bestek mag hebben. Het is zorgelijk, jazeker. Ziekmakend soms. Jezus moest er zelfs van spugen in de tekst hierboven, als hij het over zo'n type kerk heeft. Maar het blijft nog steeds de kerk. Jezus geeft specifiek aan dat Hij deze kerk bestraft omdát Hij hem liefheeft. Laodicea, hoe beroerd ook, is nog steeds veilig in Jezus rechterhand (Op. 1:20). Ook al hebben ze Hem buiten de deur gezet (Op. 3:20). Hij zet hén niet buiten de deur. Uitzonderingen die een ander evangelie geloven, daargelaten natuurlijk. De groep die wél in dit evangelie gelooft, is de gemeente. Niet de grotere groep die toevallig samenkomt in dat gebouw, maar waarbij infiltranten kunnen zijn (zoals Izebel in Op. 2:20) of mensen die een ander evangelie geloven. Helaas is de kerk vandaag de dag er vaak nog erger aan toe dan Laodicea, naar mijn mening. Ze is in verre mate geïnfiltreerd, en ook het echte, onvervalste evangelie is bijna nergens meer te horen.

Geest
Waar is de échte kerk dan, vandaag de dag? Wees gerust, ze zijn er nog. Laten we niet zo depressief worden als Elia, die dacht dat hij nog maar de enige overgeblevene was. Wat is dan de oplossing? Moeten we weer terug naar huisgemeenten? Ook daar zie ik veel gevaarlijke ontwikkelingen. Een deel van deze gemeenten trekt naar de charismatische kant, en wil een "voller evangelie" aanhangen, zoals bijvoorbeeld The Last Reformation. Een ander deel wil juist dieper in het Woord duiken, en belandt daarmee opeens in allerlei Hebrew Roots-extremiteiten, waarmee het houden van de Joodse wet soms weer toegevoegd wordt aan het evangelie. Het is een dilemma; enerzijds is er het gevaar dat een huisgemeente sektarische trekken krijgt als er een sterke leider is, anderzijds hebben zij wel weer leiding nodig. Anders dwaalt men alle kanten op. Dit probleem kan echter opgelost worden door bijvoorbeeld als huiskring videoseries te bekijken van Bijbelgetrouwe voorgangers zoals bijvoorbeeld Andy Woods, die het evangelie wél begrijpt en goed uit kan leggen. U kunt er die avond dan samen over napraten en bidden. Ga boek voor boek, vers voor vers de Bijbel door met een Bijbelleraar die het evangelie in elk geval goed heeft. In Nederland weet ik er helaas niet zoveel te vinden. Heeft u suggesties? Laat het elkaar weten in de comments. Wij samen zijn de kerk, de ekklesia. Laten we ons vanuit de zekerheid van onze redding dan ook uitstrekken om elke dag meer en meer te wandelen met de Geest. Dan blijven we dicht bij Hem en dwalen we niet af (: God bless!