Krijgen alle mensen een eerlijke kans om gered te worden?

Als laatste van het reddingsdrieluik wil ik graag stilstaan bij een andere vraag die christenen vaak krijgen. "Krijgen alle mensen wel een eerlijke kans om gered te worden?" Hier doelt men vaak op mensen die ergens in een uithoek van de wereld wonen en nooit de kans hebben gehad om over Jezus te horen en derhalve in Hem te vertrouwen als Degene Die al onze zonden heeft verzoend door de straf die wij hadden verdiend, te ontvangen aan het kruis op Golgotha, bijna 2000 jaar geleden. In de eerste twee delen stonden we stil bij 1. Zullen we onze huisdieren weerzien na de opname? en 2. Gaan alle kinderen ook mee bij de opname? Ook in dit deel zullen we proberen een voorzichtige conclusie te trekken aan de hand van wat God ons middels de Schrift heeft besloten te openbaren over dit onderwerp. Laten we beginnen met enkele Bijbelteksten die hier klaarheid over geven, en dit daarna extrapoleren naar enkele voorbeelden uit de (recente) geschiedenis.

"Want de toorn van God wordt geopenbaard vanuit de hemel over alle goddeloosheid en ongerechtigheid van de mensen, die de waarheid in ongerechtigheid onderdrukken, omdat wat van God gekend kan worden, hun bekend is. God Zelf heeft het hun immers geopenbaard. Want de dingen van Hem die onzichtbaar zijn, worden sinds de schepping van de wereld uit Zijn werken gekend en doorzien, namelijk én Zijn eeuwige kracht én Zijn Goddelijkheid, zodat zij niet te verontschuldigen zijn. Want zij hebben, hoewel zij God kennen, Hem niet als God verheerlijkt of gedankt, maar zij zijn verdwaasd in hun overwegingen en hun onverstandig hart is verduisterd."
​(Romeinen 1:18-21, HSV)

"Want zij die zonder wet gezondigd hebben, zullen ook zonder wet verloren gaan, en zij die onder de wet gezondigd hebben, zullen door de wet geoordeeld worden. Niet de hoorders van de wet zijn immers rechtvaardig voor God, maar de daders van de wet zullen gerechtvaardigd worden. Want wanneer heidenen, die de wet niet hebben, van nature doen wat de wet zegt, zijn zij, hoewel zij de wet niet hebben, zichzelf tot wet. Zij tonen dat het werk van de wet geschreven is in hun hart. Daar getuigt ook hun geweten van, en hun gedachten onderling beschuldigen of ook verontschuldigen elkaar.  Zo zal het gaan op de dag wanneer God de verborgen dingen van de mensen zal oordelen door Jezus Christus, overeenkomstig mijn Evangelie." (Romeinen 2:12-16, HSV)

Geweten
Het is belangrijk om allereerst vast te stellen wat deze teksten níet zeggen. De laatste tekst is absoluut geen verontschuldiging voor mensen die nóóit van Jezus gehoord hebben, en het is ook niet zo dat elke onontdekte inheemse stam dus automatisch gered is. Paulus adresseert hier vooral het geweten, en dat zij al van jongs af aan in het hart van mensen is gelegd, wereldwijd. Sinds de zondeval heeft de mens immers kennis van goed en kwaad. Dit is een andere manier om het geweten te beschrijven. Hoewel het natuurlijk enorm mis ging toen Adam en Eva zondigden, voorzag God toch in een manier om de wet in ons hart te schrijven: Hij gaf ons een geweten. Dit geweten werkt een beetje zoals de 10 geboden; intrinsiek weten wij dat doden of liegen niet goed is. Ons hart vertelt ons dat. Dat niet alleen, het is de Heilige Geest Die iedereen ter wereld continu probeert te overtuigen (Joh. 16:7-11) van zonde, gerechtigheid en oordeel. Hoewel zelfs de daden waarvan zij denken dat ze rechtvaardige daden zijn hen niet gaan helpen naar zaligheid (Jesaja 64:6), lijken ze tóch wel enkele dingen juist te kunnen doen. Dit is geen alternatieve route naar zaligheid, want Paulus maakt heel duidelijk in hoofdstuk 3 dat íedereen heeft gezondigd en dat wij daarom allemaal verloren zouden gaan, tenzij ze in Jezus gaan geloven (Rom. 3:10, en ook vers 23-24). Niemand is rechtvaardig vanuit zichzelf, is wat Paulus hier bedoelt te zeggen. Onze rechtvaardigheid komt van Jezus, nadat wij zijn gaan geloven in Hem (2 Kor. 5:21). Ook verderop in Romeinen geeft Paulus een belangrijk inzicht.

"Want ieder die de Naam van de Heere zal aanroepen, zal zalig worden. Hoe zullen zij dan Hem aanroepen in Wie zij niet geloven? En hoe zullen zij in Hem geloven van Wie zij niet gehoord hebben? En hoe zullen zij horen zonder iemand die predikt? En hoe zullen zij prediken, als zij niet gezonden worden? Zoals geschreven staat: Hoe lieflijk zijn de voeten van hen die vrede verkondigen, van hen die het goede verkondigen! Maar zij zijn niet allen het Evangelie gehoorzaam geweest. Jesaja zegt namelijk: Heere, wie heeft onze prediking geloofd? Zo is dan het geloof uit het gehoor en het gehoor door het Woord van God. Maar ik zeg: Hebben zij het dan echt niet gehoord? Zeker wel: Hun geluid is over heel de aarde uitgegaan, en hun woorden tot de einden van de wereld." (Romeinen 10:13-18, HSV)

Citaten
​Het is belangrijk ook hier weer enkele opmerkingen vooraf te maken. Paulus citeert in dit tekstgedeelte diverse Oudtestamentische passages. Psalm 19 is er daar één van, en daar gaat het over de pracht van de schepping. Wat Paulus hier bedoelt te zeggen, is dat iedereen ter wereld God kan kennen door de pracht van Zijn schepping. Lees deze Psalm zelf maar eens. Sterker nog; David sluit deze Psalm af met het woord (Ver)losser (Goël in het Hebreeuws). Écht? Kan men behalve leren over de schepping, ook leren over de redding door onze Heer? Paulus gebruikt in dit korte gedeelte nog meer citaten, o.a. een citaat uit Joël 2:32. Hier wordt gezegd dat ieder die de Naam van de Heere zal aanroepen, gered zal worden. Wij christenen hebben vaak het idee dat mensen alleen gered kunnen worden als zij in Jezus' Naam geloven, maar belangrijk is om hierbij wat aantekeningen te plaatsen. Paulus citeert hier een gedeelte uit het Oude Testament, waar de Naam van Jezus nog verborgen was. Ongetwijfeld had men wel een globaal besef van wat Hij zou gaan doen, maar omdat het nog toekomstig was, wist men nog niet precies hoe. Toch was er een basisvertrouwen dat God zou voorzien in een oplossing. Adam wist dat het Nageslacht van Eva de kop van de slang (satan) zou vermorzelen (Gen. 3:15-16), zonder de Naam precies te kennen van die Verlosser. Abraham wist dat God zou voorzien in een Lam (Genesis 22:8, daarmee wordt dus níet de ram uit vers 13 bedoeld!) en noemde die plek waar Hij Izaäk mee naartoe nam dan ook zo (vers 14). Job wist iets van een Verlosser (Job. 19:25-27), en ook David vertelde er regelmatig over in de Psalmen, zoals we net al ontdekten. Het is belangrijk om vast te stellen dat ook in het Oude Testament al mensen werden gered op grond van hun geloof daarin; in de Naam van de Heer. YHWH, staat er in het Hebreeuws in Joël 2:32. Dr. Michael S. Heiser maakt daarbij enkele belangrijke observaties in zijn boek "The Unseen Realm". Laten we eerst kijken naar een tekstgedeelte uit Exodus.

"Zie, Ik zend een Engel voor u uit om over u te waken op de weg en u te brengen naar de plaats die Ik gereedgemaakt heb. Wees op uw hoede voor Zijn aangezicht en luister naar Zijn stem. Verbitter Hem niet, want Hij zal uw overtredingen niet vergeven, omdat Mijn Naam in het binnenste van Hem is. Maar als u aandachtig naar Zijn stem luistert en alles doet wat Ik spreken zal, zal Ik de vijand van uw vijanden zijn en de tegenstander van hen die u in het nauw brengen." (Exodus 23:20-22, HSV)

Naam
Merk op dat de Naam van de Heer ín de zogenaamde "Engel van de Heer" is. De Engel van de Heer was een oudtestamentische beschrijving van de gepreïncarneerde Persoon Die wij kennen als Jezus Christus. Er is dus sprake van een éénheid tussen Deze Twee, maar tegelijk ook een uniciteit. Dit wordt ook duidelijk op andere plekken in het Oude Testament. Heiser vertelt bijvoorbeeld bij een eerder tekstgedeelte uit Exodus het volgende:

"En Mozes hoedde het kleinvee van zijn schoonvader Jethro, de priester van Midian. Hij dreef het kleinvee tot voorbij de woestijn, en hij kwam bij de berg van God, de Horeb. En de Engel van de HEERE verscheen hem in een vuurvlam uit het midden van een doornstruik. Hij keek toe, en zie, de doornstruik brandde in het vuur, maar de doornstruik werd niet verteerd. Mozes zei: Laat ik nu naar dat indrukwekkende verschijnsel gaan kijken, waarom de doornstruik niet verbrandt. Toen de HEERE zag dat hij ging kijken, riep God tot hem uit het midden van de doornstruik en zei: Mozes, Mozes! Hij zei: Zie, hier ben ik! En Hij zei: Kom hier niet dichterbij. Doe uw schoenen van uw voeten, want de plaats waarop u staat, is heilige grond. Hij zei verder: Ik ben de God van uw vader, de God van Abraham, de God van Izak en de God van Jakob. En Mozes bedekte zijn gezicht, want hij was bevreesd God aan te kijken."
​(Exodus 3:1-6, HSV)

"De tekst stelt behoorlijk helder dat de 'Engel van YHWH' in de struik was (v.2). Echter, toen ​Mozes omdraaide om naar de struik te kijken (v.3), laat de tekst YHWH hem observeren en roepen 'vanuit het midden van de struik' (v.4). Zowel de Engel - YHWH in zichtbare vorm - als de onzichtbare YHWH zijn Personen in de scene van de brandende braamstruik. Dit suggereert dat hij iets anders dan brand had onderscheiden in de struik - het meest waarschijnlijke is de menselijke vorm van de Engel. Het Nieuwe Testament bevestigt deze beschrijving in Handelingen 7:30-35. De martelaar Stefanus vertelt ons tweemaal dat er een Engel in de struik was (verzen 30, 35). In het gesprek dat volgt, openbaart YHWH Zijn verbondsnaam aan Mozes; IK BEN (Ex. 3:14). Als YHWH tot Mozes spreekt, kan men zich afvragen waarom de Engel nodig is. Als YHWH het gesprek voert, waarom heeft Hij dan een Boodschapper nodig?" (The Unseen Realm, Heiser, p. 142, 1e druk)

Persoon
Heiser haalt nog veel meer voorbeelden aan waaruit blijkt dat de Naam van de Heer écht een Persoon is met persoonskenmerken. Een Naam Die kan reizen vanuit een bepaalde plek, of zelfs kan oordelen. Neem bijvoorbeeld de volgende tekst uit Jesaja.

"Zie, de Naam van de HEERE komt van ver, Zijn toorn brandt – de last is zwaar – Zijn lippen zijn vol gramschap, Zijn tong is als verterend vuur." (Jesaja 30:27 , HSV)

Onderscheid
Dat dit niet gewoon enkel een alternatieve beschrijving is van God, wordt duidelijk wanneer we andere teksten lezen, zoals in de Psal​m hiernaast. Er wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de Twee. Ook hier zien we weer dat de Naam Zélf in antropomorfische zin in staat is om acties te ondernemen.

"Moge de HEERE u verhoren in de dag van benauwdheid, de Naam van de God van Jakob u in een veilige vesting zetten." (Psalm 20:2, HSV)

Redding
We zouden nog heel lang door kunnen gaan over het onderscheid tussen deze Twee, of juist de eenheid die zij met elkaar (en natuurlijk de Heilige Geest) hebben, en kijken naar teksten als Deuteronomium 12:2-11, maar ik denk dat het punt nu wel duidelijk is. De Naam van de Heere Jezus bestaat uit twee delen; Yah (wat de verkorte versie is van YHWH, zie ook deze 50 verzen waarin deze versie voorkomt) en Yasha (wat redding betekent). In samengestelde vorm komt hier de Hebreeuwse naam Yehoshua uit, waarvoor ook het alternatieve Yeshua nogal eens wordt gebruikt. In de inflectie verdwijnen of veranderen sommige klinkers in het Hebreeuws regelmatig, en dat is waarom het voor u misschien vreemd voorkomt hoe deze twee woorden samen tot de Naam van de Heer leiden. Samengevat zouden we kunnen stellen dat de Naam van de Heer dus ín Jezus besloten ligt, en dat die Naam "God is redding" betekent. Dit verklaart waarom ook mensen in het Oude Testament al gered konden worden, zonder precies te weten hoe de Messias precies zou gaan heten. Het gaat vooral om wat er besloten ligt in die Naam.

Natives
Als we dit idee verder doortrekken, zou het dan mogelijk zijn dat God Zich in andere landen óók heeft geopenbaard aan mensen die nog nooit van God of de Naam van Jezus hadden gehoord? Lees dan bijvoorbeeld het opzienbarende verhaal van chief Joseph Riverwind; een Noord-Amerikaanse indiaan die christen is geworden, in het boek "What the old ones say". Hij legt uit dat vóórdat de Europeanen voet aan wal zetten in de Amerika's, de oostelijke stammen alreeds een monotheïstisch geloof hadden, en soms heel specifieke openbaringen kregen over de Schepper en over Zijn Zoon. Toen de missionarissen probeerden het evangelie probeerden uit te leggen aan de natives (de oorspronkelijke stammen die in de Amerika's leefden), hadden velen van hen de reactie: "Dit verhaal over Jezus kennen we al, alleen wisten we Zijn Naam nog niet." Riverwind heeft zelfs een verklaring waarom de eerste ontmoeting met Columbus zo vreedzaam ging. Blijkbaar hadden de stammen van tevoren een boodschap doorgekregen dat zij zich verzoenend op moesten stellen naar de blanke, bebaarde Europeanen, omdat zij hen over het evangelie zouden vertellen. Helaas waren velen van die Europeanen niet zo vriendelijk, en was er weinig ruimte voor die boodschap van het evangelie; daarom was er lang wrok en boosheid vanuit de natives naar de Europeanen en de boodschap van Jezus. Riverwind en zijn vrouw zijn gelukkig onderdeel van een groeiende beweging van indianen die nu de parallellen van hun tradities met het evangelie beginnen te zien, en dientengevolge neemt het aantal Messiasbelijdende indianen de laatste jaren flink toe, met name onder de jongeren. Verder zijn er verhalen bekend van missionarissen die lang geleden natives uit Oceanië ontmoetten en hen probeerde het evangelie duidelijk te maken, die dezelfde reactie kregen als de missionarissen in de Amerika's: "Dit verhaal komt ons heel bekend voor." Om die reden is het evangeliseren onder sommige monotheïstische stammen in die hoek van de wereld relatief "gemakkelijk." De Kamillaroi-stammen, die in het zuidoosten van Australië leven, zijn hier een voorbeeld van. Ook verhalen van moslims die visioenen krijgen van een "Man in witte kleren", en gewezen worden op het zoeken van Wie dit is, horen we regelmatig vanuit het Midden-Oosten. Missionarissen die in dit gebied werken, krijgen regelmatig wanhopige moslims bij zich, die hen smeken of zij iets over Hem kunnen vertellen.

Disclaimer
Ook nu weer wil ik een belangrijke disclaimer plaatsen. Ik bedoel hiermee dus níet te zeggen dat alle monotheïstische indianen, Aboriginals, Maori of welke inheemse stammen dan ook automatisch behouden zijn. Wat ik hiermee vooral probeerde te laten zien, is dat zij vanwege de vele parallellen met het christelijk geloof vaak veel gevoeliger zijn voor het evangelie. Ook wilde ik laten zien dat zij blijkbaar zónder Bijbel tot een conclusie kunnen komen van een Schepper en een Zoon, die soms zelfs als stervend voor de mensheid geopenbaard wordt aan een stamoudste. Ik geloof dat God rechtvaardig én genadig tegelijk is, en dat die concepten diep in de harten van mensen besloten liggen, als zij daar open voor staan. Iedereen kan zonder Bijbel weten dat zij geschapen zijn, verkeerde dingen doen en redding nodig hebben. Waar anders zullen zij die redding moeten zoeken dan bij de Schepper zelf? Ik geloof persoonlijk dat God rekening houdt met hoeveel aan iemand is geopenbaard. Lees bijvoorbeeld Lukas 10:13-16, waar Jezus de mensen die in Bethsaïda wonen kwalijk neemt dat zij Hem niet geloven, ondanks de vele krachten die Hij daar had gedaan. Hij geeft tegelijk aan dat de straf voor hen bij het laatste oordeel zwaarder zal zijn dan die voor de Sodomieten. Deze gradaties in straf vertellen mij veel over Gods rechtvaardigheid en gek genoeg ook Zijn genade. In Jakobus 3:1 lezen we over de verantwoordelijkheid die kennis van het evangelie met zich meebrengt, aangezien leraars een zwaarder oordeel zullen ontvangen (de implicatie hier is natuurlijk dat zij die zullen ontvangen als zij wél de kennis pretenderen hebben, maar die niet of niet juist overbrengen). Iemand anders zei het eens zo: "Als je elke dag meer leert over de Bijbel en er niets mee doet, is het enige wat je doet, oordeel opstapelen voor jezelf." Bedenk eens wat een enorme verantwoordelijkheid wij als christen hebben, en waarvoor we ons zullen moeten verantwoorden bij de rechterstoel van Christus (2 Kor. 5).

Conclusie
In dit stuk heb ik vooral willen laten zien dat er mensen zijn met weinig kennis over God, Zijn Zoon en het evangelie, en tóch proberen Hem te zoeken. Dit tegenover een groep mensen die "religieus" zijn, een Bijbel thuis hebben liggen, elke zondag naar de kerk gaan, en.. er verder niks mee doen. God zal rekenschap vragen van íedereen! Van de eerste groep, maar ook van de tweede groep. Het oordeel van die laatste groep zal niet mals zijn. Ik geloof dat hun oordeel veel groter zal zijn dan het oordeel over die eerste groep, en mijn autoriteit hiervoor zijn teksten als Lukas 10:13-16 en Jakobus 3:1. Of die eerste groep gered is? Dat blijft een lastige vraag om te beantwoorden. Ik weet dat God rechtvaardig is. En ik weet dat mensen in het Oude Testament gered werden zonder dat zij expliciet de Naam van Jezus kenden. Zij wisten toen echter al wél dat God redding is, zoals we reeds hebben ontdekt. Ik vertrouw erop dat God in Zijn oneindige wijsheid een volkomen rechtvaardig oordeel zal vellen over deze zeer belangrijke kwestie. De eerste twee hoofdstukken van Romeinen zijn namelijk duidelijk: iedereen kan weten dat God bestaat. En ook Psalm 19 en Romeinen 10 vertellen ons dat zij zelfs kunnen weten dat zij een Verlosser nodig hebben. En er is maar één Verlosser voor ons; er zijn geen zijweggetjes. Jezus is de Deur! (: God bless!

"Ik ben de Deur; als iemand door Mij naar binnen gaat, zal hij behouden worden; en hij zal ingaan en uitgaan en weide vinden (...). Jezus zei tegen hem: Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven. Niemand komt tot de Vader dan door Mij." (Johannes 10:9 en 14:6, HSV)