Eens Gered, Altijd Gered (Deel V): Opnieuw Bekeren

In het zesde hoofdstuk van het boek Hebreeën vinden we een bijzonder angstwekkende boodschap. De schrijver van deze zendbrief vertelt dat het onmogelijk is voor wie eens verlicht is geweest, en daarna afvallig wordt, om weer opnieuw tot bekering te komen. Met veel andere woordbeelden wordt ook een schrikwekkende context opgeroepen. Maar als we de bredere context van de rest van deze brief bekijken, wordt duidelijk dat dit toch wel wat genuanceerder ligt. Hieronder nog eens de eerste drie delen, die ik u zou aanraden allereerst te bestuderen.

Deel 1: Het Fundament
Deel 2: Werken
Deel 3: De Onvergeeflijke Zonde
Deel 4: Uitverkiezing & Vruchten

" 4. Want het is onmogelijk om hen die eens verlicht zijn geweest, die de hemelse gave geproefd hebben en deelgenoot zijn geworden van de Heilige Geest, 5. en die het goede Woord van God geproefd hebben en de krachten van de komende wereld, 6. en die daarna afvallig worden, weer opnieuw tot bekering te brengen, omdat zij voor zichzelf de Zoon van God opnieuw kruisigen en openlijk te schande maken." (Hebreeën 6:4-6, HSV)

Parallel
De Brief aan de Hebreeërs is in eerste instantie gericht aan.. juist, de Hebreeërs. De originele context was dat er in die periode Joden waren die zich hadden bekeerd tot het christendom, maar flinke sociale druk voelden vanuit hun familie om toch maar weer mee te gaan naar de tempel en allerlei andere Joodse gebruiken te doen. Dát is het publiek, en dat is belangrijk om in gedachten te houden bij het lezen van de gehele brief. Let wel, de hele Bijbel is immers voor ons geschreven, om te lezen en te bestuderen, maar niet de hele Bijbel is áán ons geschreven. Wanneer we alles op onszelf gaan betrekken en geen rekening houden met de diverse nuances die er zijn, lopen we het risico verkeerde doctrines te ontwikkelen. Wanneer we de flow van de brief nauwgezet volgen, zien we dat de schrijver (vermoedelijk Paulus, maar dat is niet zeker) probeert een parallel te trekken tussen wat het volk Israël deed na de uittocht uit Egypte, en haar tocht door de woestijn. Deze generatie maakte een aantal grote fouten, wat ervoor zorgde dat zij het beloofde land niet kon beërven. Toch wordt duidelijk, als we de Bijbel goed bestuderen, dat het volk Israël als collectief wel degelijk gered was. Kijk hiernaast maar eens.

Redding
Merk op dat het niet in kunnen gaan van het Beloofde Land geen automatische kwalificatie is voor of iemand ook in eeuwige zin gered is of niet. Ook Mozes mocht immers niet binnengaan, terwijl dezelfde schrijver heel duidelijk maakt dat hij gered was door Christus middels zijn geloof (Hebr. 11:24-28). Het niet binnengaan van de rest van het volk was enkel een directe, fysieke consequentie van het praktische ongeloof, geen eeuwige consequentie van hun geloof in soteriologische zin. In deel 2 van deze serie heb ik het verschil tussen het soteriologisch geloof en het praktisch geloof van de gelovige al geprobeerd duidelijk te maken. Graag verwijs ik u naar dat deel terug als dit voor u nog niet helder is. Onze werken zouden idealiter moeten voortvloeien vanuit ons geloof (Ef. 2:8-10), maar dat is helaas niet altijd het geval. Terwijl dat wél zou moeten, en dat is dan ook waarom de schrijver van Hebreeën zo fel is. Tekortschieten hierin resulteert in het verlies van loon, ofwel erfgoed in de hemel. Let wel; ingaan in het Koninkrijk is iets anders dan het Koninkrijk beërven. Als ik uw huis binnenga, betekent dit niet automatisch dat ik het ook erf, nietwaar? Hieronder nog eens een selectie van teksten waaruit duidelijk blijkt wat de parallel is die door het hele boek heen getrokken wordt.

1. God sprak op vele wijzen tot de vaderen door profeten - zoals Mozes (Hebr. 1:1)
2. De woorden van Mozes waren bindend en hadden directe consequenties (Hebr. 2:2)
3. Christus is méér dan Mozes (Hebr. 3:3)
4. We moeten onze harten niet verharden, zoals de Israëlieten in de woestijn (Hebr. 3:7)
5. Zij gingen Zijn rust daarom niet binnen - dit staat symbool voor erfgoed (Hebr. 3:11)
6. Zij konden niet ingaan vanwege hun ongeloof - een praktisch ongeloof (Hebr. 3:19)
7. Die belofte is voor deze Hebreeën in de eerste eeuw nog wél van kracht (Hebr. 4:1)
8. Het evangelie was ook aan de Hebreeërs in de woestijn verkondigd (Hebr. 4:2a)
9. Het bracht hen echter geen voordeel, omdat ze in praktische zin niet geloofden (Hebr. 4:2b)
10. Ook wij worden gemaand om die rust in te gaan (Hebr. 4:9-11)
11. Christus is net als Aäron een Hogepriester, maar dan van een hogere orde (Hebr. 4:14)
12. De lezers deze brief zijn al lang in het geloof, maar geestelijk amper gegroeid (Hebr. 5:11-14)
13. Ze waren bezig met dode werken, hoewel het fundament er al lag (Hebr. 6:1)
14. Jezus' priesterschap is hoger dan die van de Levieten (Hebr. 7:5)
15. Jezus biedt ons een beter verbond dan dat van Mozes (Hebr. 7:22-24)
16. Jezus' offer is een eenmalige verzoening - wat kunnen wij daaraan toevoegen? (Hebr. 7:27)
17. Jezus zal de wetten in onze harten schrijven - in plaats van op 2 stenen tafels (Hebr. 8:10)
18. Jezus' lijden wordt vergeleken met de gang door de tabernakel, maar dan beter (Hebr. 9:11)
19. De wet van Mozes was slechts een schaduw van toekomende dingen (Hebr. 10:1)
20. Als iemand de wet van Mozes overtrad, stond daar een heftige sanctie op (Hebr. 10:28)
21. De sancties tegen het vertrappen van het Nieuwe Verbond zijn nog hoger (Hebr. 10:29)
22. Dat geldt niet voor de lezers van deze brief, omdat zij geloven (Hebr. 10:39)
23. Mozes werd gered door dat geloof, net als zijn volk (Hebr. 11:24-29)
24. Onze relatie met Jezus wordt vergeleken met het volk bij de berg Sinaï (Hebr. 12:18-19)
25. Jezus' offer is hoger dan het offer van de dieren uit de tijd van Mozes (Hebr. 13:11-12)

Analyse
Hoe moeten we deze tekst dan nu precies lezen, met al deze achtergrondinformatie in ons hoofd? Laten we er een paar termen uitpikken die ongetwijfeld triggeren. Er wordt bijvoorbeeld verteld dat het publiek de hemelse gave "geproefd" heeft. Betekent dit dat ze het niet écht hebben geconsumeerd, maar het enkel op het puntje van hun tong hebben gelegd en toen weer uitgespuugd? Moeten we het zó letterlijk nemen? Zeker niet. Vier hoofdstukken eerder gebruikt dezelfde schrijver het begrip "proeven" om Jezus' dood aan te duiden (Hebr. 2:9). Heeft Hij daar enkel aan "geproefd", of is dit meer een stijlfiguur om Zijn volledige sterven aan te duiden? U weet ongetwijfeld wat het antwoord moet zijn.

Bekering
Ook de term "bekering" doet onze gedachten misschien meteen gaan naar onze initiële bekering, waarbij we voor het eerst in Jezus gingen geloven. Toch is de semantiek van dat woord veel ruimer, en het is afhankelijk van de context wat ermee bedoeld wordt. Primair betekent het "anders denken" en dat kan gaan over onze wedergeboorte, maar ook over onze heiliging, die van dag tot dag doorgaat. Een voorbeeld vinden we bijvoorbeeld in 2 Korinthe 7:9, waar Paulus de gelovigen vertelt dat droefheid volgens de wil van God bekering kan brengen bij de gelovige. Paulus was immers nogal fel geweest in die eerste brief, en hij zag nu gelukkig dat zij zich van die weg hebben bekeerd. Het is dus niet zo dat iemand zich nooit meer in praktische zin opnieuw kan bekeren. 

"Nu verblijd ik mij, niet omdat u bedroefd bent geweest, maar omdat u bedroefd bent geweest tot bekering. Want u bent bedroefd geweest overeenkomstig de wil van God, zodat u in geen enkel opzicht door ons schade hebt geleden." (2 Korinthe 7:9, HSV)

​Dode werken
In de context van Hebreeën 6 echter wordt duidelijk dat het betrekking heeft op wat zij voor zichzelf doen (vers 6). Zij kruisigen Hem voor zichzelf als het ware weer opnieuw, omdat ze weer terug willen keren naar de oude gebruiken van de Joden (de schaduw van toekomende dingen) en daarmee dat volmaakte offer, waarvan de schrijver vanaf hoofdstuk 4 duidelijk probeerde te maken dat het een beter offer was, in feite tenietdoen. Ook had het oude offersysteem een repetitief karakter, aangezien het elk jaar opnieuw moest gebeuren. Voor Jezus' offer was dat niet nodig. Ze doen het nieuwe offer dus niet écht teniet, maar maken dit voor zichzelf minder belangrijk en maken Jezus daarmee eigenlijk te schande tegenover hun familie en de rest van hun omgeving. Beter zou zijn als ze voet bij stuk houden en de discussie aangrijpen om te getuigen van het betere offer dat Jezus bracht. Ze maken Jezus' offer voor henzelf bij wijze van spreken krachteloos. Dat ís het niet, maar dat is wel hoe het geïnterpreteerd kan worden. De onmogelijkheid hier zit hem in het verhardingsaspect. Wie zijn hart blijft verharden, zal merken dat zijn of haar hart ook harder wordt. En het wordt op een bepaald punt onmogelijk om daar nog van terug te keren. Hoort u Zijn stem nog? Dan is het nog niet te laat.​

Hebrew Roots
Mijn ervaring is namelijk dat de groep christenen die zich helemaal weer stort op de wetten van Mozes, en zich daar weer aan wil gaan houden, zich op een hellend vlak begeeft. Het wordt vaak van kwaad tot erger, en daarom is de waarschuwing van deze schrijver ook zo intens. Let wel, het wás nog niet zo ver (vers 9), maar ze stonden op het punt om hun volledige loon dat zij hadden opgebouwd, te verliezen (vergelijk vers 8 met 1 Korinthe 3:10-15 - het zijn de dorens en distels die verbranden, niet de aarde zélf). Te vaak heb ik gezien dat Hebrew Rooters steeds verder van Christus vandaan bewegen. Ik heb het bijvoorbeeld gezien bij Adam Fink van het YouTube-kanaal "Parable of the Vineyard", die op een bepaald moment de brieven van Paulus afwees als door de Geest geïnspireerd. Maar erger nog was de recente ommekeer van Justin Best, die begon als "Christian Truther", maar na een Hebrew Roots-periode het geloof zelfs helemaal heeft afgezworen nu. Ik ken uitzonderingen, maar dat waren altijd mensen die op tijd uit zo'n beweging zijn gestapt.

Angst
Dit is niet bedoeld om u doodsangsten aan te jagen. Ik geloof namelijk niet dat wij onze redding kunnen verliezen. Ook Adam en Justin niet, als zij ten minste ooit écht 100% hebben vertrouwd op Jezus als het perfecte zoenoffer voor onze zonden. Wat de schrijver van de Hebreeënbrief doet, is denk ik waarschuwen voor een soortgelijke situatie als ik hierboven beschreef. Omdat het zo aantrekkelijk is om weer terug te gaan naar de wet, is het tegelijk ook zo gevaarlijk. Voor henzelf, omdat ze hiermee al hun loon verspelen, maar ook voor de mensen om hen heen. Het is als een voortwoekerend kankergezwel (2 Tim. 2:17), wat meteen in de kiem gesmoord moet worden. Ze wijzen Jezus' perfecte offer feitelijk af, en maken het bij wijze van spreken ongedaan. Niet écht, want dat kan niet, maar dat is wel de boodschap die zij er impliciet mee uitdragen naar anderen. Wat voegt het geloof in Jezus immers nog toe als wij onze zaligheid kunnen verdienen door de Thora te houden? Ze maken hun eigen getuigenis krachteloos. Hun dode werken zijn dan als dorens en distels geworden, en brengen hen geen loon meer. Het zijn werken die zij doen uit eigen kracht en vanuit trots.

"Daarom, zoals de Heilige Geest zegt: Heden, indien u Zijn stem hoort, verhard dan uw hart niet, zoals bij de verbittering, op de dag van de verzoeking in de woestijn." (Hebreeën 3:7-8, HSV)

Samenvatting
Oké, misschien is het voor u nog steeds een verwarrend verhaal. Samengevat komt het erop neer dat de schrijver van de Hebreeënbrief de gelovige Hebreeërs oproept om niet verder af te glijden in hun Hebreeuwse wortels, door helemaal terug te keren naar die "dode werken". Wanneer zij dat tóch zouden doen, zouden zij niet hun redding verliezen, maar wel hun loon (de beloofde rust - de eeuwige erfenis). Vers 7 en 8 wijzen op de gelovige (de aarde) die werken uit eigen beweging doet (dorens en distels) in plaats van onvergankelijke werken vanuit een zeer nauwe relatie met Christus (1 Kor. 3:10-15, Joh. 15). Een parallel is te vinden in hoe de Israëlieten zich telkens beklaagden bij Mozes, omdat ze angstig waren voor de reuzen en liever terugkeerden naar Egypte. De generatie die in deze brief aangeschreven wordt was ook angstig, omdat ze bang waren voor de reactie van hun community, en wilden tevens liever terugkeren. Wanneer deze generatie zo door zou gaan, komen ze op den duur op een bepaald punt waarop het feitelijk onmogelijk meer wordt om nog weer terug te keren van die dwaalweg. Een ronddolen in de woestijn is dan alles wat nog rest. Het laat zien hoe ook de gelovige zijn hart kan blijven verharden tot op een punt dat er geen weg meer terug is. We blijven verzegeld met de Heilige Geest, ook al stellen we Hem teleur (Ef. 4:30), maar we kunnen wel Zijn kracht in ons leven uitblussen (1 Thess. 5:19), en dat is vermoedelijk waarvoor de schrijver zijn lezers wil waarschuwen. Het is een heilloze weg om al die dode werken van de wet na te streven nu we zoveel beters hebben; het is ook een hellend vlak dat enkel dorens en distels brengt in plaats van vruchten die het vuur zullen doorstaan, en bovendien is het een belediging van Jezus en wat Hij voor ons heeft gedaan. Hoewel die gelovige gered blijft, verliest hij al zijn eeuwige loon. Daarom maant hij hen zich volledig te blijven inzetten voor Christus. Hoewel het evangelie voor ons goed nieuws is, doordat we wanneer we gered zijn, gered blijven, moeten we ons blijven realiseren dat ondanks dat het ons niets kostte, het Jezus álles kostte. Mag het u ook iets kosten? Laten we toch eerbiedig en zorgvuldig omspringen met die geweldige genade. God bless! :)

"Let op uzelf, opdat wij niet verliezen waarvoor wij gewerkt hebben, maar een vol loon mogen ontvangen."
​(2 Johannes 1:8, HSV)